رساله هاى عمليه بر دو نوعند، بعضى به نحو سؤال و جواب نيستند. اين سبك اخيرا در زمان مرحوم آيت إله بروجردى (قده) به شكل توضيح المسائل به زبان فارسى تنظيم شد كه پس از ايشان از همان متن استفاده گرديد.
نوع ديگرى از رساله هاى عمليه مجموعه اى از پرسش و پاسخ هائى است كه به منظور بهره بردارى عامه مردم تنظيم مىشده است. اين مجموعه ها خود دو نوعند. بعضى بدين گونه اند كه سئوالات را حوادث واقعه تشكيل نمىدهد بلكه صرفا فرضى است و نويسنده با تفريع فروع و تشقيق شقوق حالات مختلفى را فرض كرده و پاسخ آن را تنظيم نموده است. قبل از تدوين رساله توضيح المسائل اغلب رساله هاى عمليه به همين گونه بود. و دسته دوم مجموعه سؤال ها، قضايائى است كه براى مردم عامى روى داده وحتى حكم شرعى آن را در مجموعه هاى فقهى در دسترس نيافته اند و لذا بنا به دستور امام (ع) در توقيع رفيع " و اما الحوادث الواقعة فارجعوا فيها الى رواة احاديثنا 1 " شيوه چنين بوده است كه به فقيهان مراجعه و استفتا مىنموده اند. از اين مجموعه ها به عربى آثار بسيار زيادى به جاى مانده است. جواهر الفقه قاضى ابن براج و مسائل طرابلسيه و مسائل رسيه سيد مرتضى و قبل از ايشان از مرحوم صدوق كتاب " المسائل الوارده عليه من قزوين " و كتاب " جوابات مسائل وردت عليه من مصر " و " جوابات مسائل وردت عليه من بصره " و " جوابات مسائل وردت عليه من كوفه " از اين نمونه است 2 به زبان پارسى نيز به مجموعه هاى نفيسى بر خورد مىكنيم كه ديرينه ترين آنها مجموعه اى است كه از قطب راوندى (ف. قم / 573 ه‍ ق) به يادگار مانده و در فرهنگ ايران زمين شماره 3 از صفحه 263 تا 266 به چاپ رسيده است كه براى زبان پارسى سند ارزشمندى است. از مجلسى دوم دو مجموعه به يادگار مانده كه يكى پاسخ هاى اوست به پرسش هاى خراسانيان كه توسط سيد حامد بن سيد محمد بدلاء حسينى مشهدى گردآورى گرديده و دومى پاسخ ها و پرسش هائى است كه محمد بن احمد حسينى لاهيجانى آنها را از روى نوشته او در 1103 تا 1130 گرد آورده و بدان نام " نظم اللثالى " داده و آن را به نام شاه سليمان صفوى ساخته است 3. از وحيد بهبهانى پاسخ نامه هائى در جواب سئوالاتى كه