در حال ذكر زائد بر قدر واجب اگر به قصد وظيفه نباشد نيز ضرر ندارد.
سؤال 72: نماز خواندن در مثل بالا خانه كه از چوب و تخته باشد [و] به واسطه حركت مصلى، يا ديگران، في الجمله متحرك و متزلزل مىشود، ضرر دارد، يا نه؟
جواب: حركت في الجمله، منافات با اطمينان ندارد. و اگر در غير حال ذكر باشد، امر اوضح است.
سؤال 73: مصلى در بام يا اطاق مشغول به صلاة مىشود، طفلى نزد او است، قاصد اين است كه اگر طفل مثلا از اطاق بيرون برود، يا از جاى خود حركت كند، او صلاة را قطع نمايد، و امثال ذلك، مثل آن كه اگر دزد بيايد قطع نمايد، آيا اين گونه قصد در امثال اين موارد منافى نيت و استمرار آن هست، يا نه؟ وهكذا نماز خواندن در مثل حرم در وقت ازدحام كه مظنه قطع صلاة است؟
جواب: با فرض اين كه آن امر محتمل، بعيد الوقوع باشد به حيثيتى كه اطمينان به عدم آن باشد، منافى نيست، بلكه چون شخص عزم و نيت را در حد خود دارد و امر مذكور را مانع از آن حساب مىكند، نه اين كه عزمش معلق و مشروط به تقدير عدم آن باشد، لهذا ممكن است گفته شود كه: به مطلق مظنه به عدم عارض، نيت محقق مىشود، اگر چه اطمينان هم نباشد به عدم آن، بلكه گاهى با فرض مانع بودن، با شك هم محقق مىشود. لكن احتياط به مراعات اطمينان، ترك نشود.
سؤال 74: در حال صلاة، چند قدم راه رفتن به طورى كه استقبال به قبله درست باشد ضرر دارد يا نه؟
جواب: دو سه قدم، بلكه بيشتر هم ضرر ندارد، چون به اين مقدار، فعل كثير محسوب نمىشود. با اين كه مناط، كثرت نيست، بلكه محو صورت صلاة است. و به اين مقدار، بلكه از يد، نيز محو حاصل نمىشود. ومع ذلك جمله اى از اخبار، دلالت دارد بر جواز آن.
كخبر الحلبى عن ابى عبد الله (ع) " عن الرجل يخطو أمامه في الصلاة خطوتين، أو ثلاثا؟
قال: نعم، لا بأس. وعن الرجل يقرب نعله بيده، او رجله في الصلاة؟ قال: نعم. " 1