مخارج نشده، آيا به وارث برسد، يا در سائر مصارف كه وصيت نموده صرف شود؟
اين كه زيد نام، جاهل مسأله بود كه مازاد بر ثلث، محتاج به امضاء ورثه است و وارث را از تمام مازاد بر ثلث محروم نموده و وصيت نموده كه عيال حقير دويست تومان و همشيره دويست تومان، آيا حال كه ورثه امضاء ننموده اند مازاد بر ثلث را، و مازاد بر ثلث منتقل به وارث شد، كه زوجه و همشيره باشند، اين دويست تومان هم به عيال و همشيره ميت برسد وصاية، يا اين كه بالوصية وارث حق ندارند و حقشان منحصر به همان دو ثلث است وراثة؟
اين كه زيد وصيت نموده كه عيال حقير، تا زمان حيات از حوالى بيرون نفرمايند بدون اجازه، آيا جعل سكنى جهت زوجه، منافى با وقفيت است يا خير؟
استدعا آن است كه حكم را مرقوم فرمائيد.
جواب: چون وصيت كرده است به تمام ما يملك خود، و ورثه امضا نكرده اند، پس به قدر ثلث آن بعد از دين، ممضى است. و آن، قسمت مىشود بر مصارف مذكوره بالنسبة، مثل قسمت مال مفلس بر غرماء. و مفروض اين است كه تمام مال پنج هزار تومان است و دين هم دارد. پس اول دين را اخراج مىكنند.
پس اگر فرض كنيم كه دين پانصد تومان است، تركه چهار هزار وپانصد تومان مىشود. و ثلث آن كه هزار وپانصد تومان است قسمت مىشود بر مصارف مذكوره كه آنها پنجاه تومان ابن سبيل است، و سه دويست تومان و يك حوالى كه بايد وقف شود. و اگر مثلا فرض كنيم كه قيمت حوالى هم دويست تومان باشد، چهار دويست تومان مىشود. و بقيه كه بايد دكان و ملك وقف شود، سه هزار و ششصد و پنجاه تومان است. پس قسمت مىشود هزار وپانصد تومان كه سى پنجاه تومان است، بر مذكورات كه مجموع آنها نود پنجاه تومان است. پس يك قسمت از نود قسمت هزار وپانصد تومان، مال ابن سبيل مىشود. و هر يك از حصه عيال و حصه همشيره و حصه دفن و كفن و تعزيه و حصه حوالى، چهار قسمت از نود قسمت هزار و پانصد تومان مىشود. و حصه وقف دكان وملك، هفتاد و سه قسمت. و اما دو ثلث ديگر، پس قسمت مىشود ما بين زوجه و همشيره، يك ربع از آن دو ثلث مال زوجه است. سه ربع مال همشيره.