وقال العارف الرحالة الجوالة السائح الحاج ميرزا زين العابدين الشيرواني في كتاب بستان السياحة (ص 555 ط طهران) ما لفظه:
مرعش شهري است دلكش از شهرهاى شام، وجند قنسرين، وبلده ايست بغايت دلنشين، آنكه گفته بلده ايست از جزيره موصل غلط محض است وديگري نوشته كه نام قلعه ايست ميان ارمنيه وديار بكر، اينهم از وجهي غلط محض است، واما آنكه قريب وبولايت ارمنيه است صحيح است، وجانب جنوبش بغايت گشاد واصل شهر در زمين پست وبلند اتفاق افتاده، بنظر بيننده بغايت فرخنده وخوش آينده است، وقرب شش هزار خانه در اوست، وقريه هاى معموره مضافات اوست، آبش فراوان ودر جميع عماراتش روان، هوايش طرب انگيز وخاكش حسن خيز، در أكثر خانه هاى آنجا حديقه دلگشا وباغچه روح افزاست، فواكه سردسيرش فراوان وحبوب و غلاتش ارزان، وأكثر مشتهياتش موفور، ومردمش همواره در عيش وسرورند، هنگام بهار آن ديار رشك گلستان كشمير وقندهار است، وهمه آن ديار گلزار سيما در قرب آن ارغوان زارى است كه راقم مثل آن كم ديده وكم شنيده است، دلبران آن سرزمين غيرت بتان فرخار وچين است، وعموما خوب چهره واز متاع حسن بابهره اند، ومدت بسيار آن ديار دار الملك ملوك ذوالقدريه بود، ابتداى دولت ايشان در سنه 780 هجري روى نمود، وأول ايشان قراجا بن ذوالقدر بيك بود بعد از أو علاء الدولة ذوالقدر بغايت محتشم بود وشاه إسماعيل با أو مصاف داد ومكرر شكست بجانب ذوالقدريه افتاد، وسلطان سليم خان قيص روم بر ملك أو مستولى گشت، وهم زبان دولت ايشان در سنه نهصد وچند هجرى بدو در گذشت، اكنون نيز طوائف ذوالقدر در آنجا سكونت دارند، واز جانب خواندگار روم حكومت گذارند، راقم چند گاه در مرعش بوده وبا أكابر وأعاظم آنجا معاشرت نموده و