مسائل قسم (سوگند) " مسأله 2851 " " قسم " بر دو نوع است:
الف - آن كه انسان براى اثبات يا نفى چيزى سوگند ياد كند، مثلا بگويد: " والله چنين بوده " يا " والله چنين نبوده ". اين گونه قسمها اگر راست باشد كراهت دارد، و اگر دروغ باشد گناه كبيره است، ولى كفاره ندارد. و اگر براى اين كه خودش يا مسلمان ديگرى را از شر فرد ظالمى نجات دهد به دروغ سوگند ياد كند اشكال ندارد، بلكه گاهى واجب مىشود، ولى اگر مىتواند توريه كند و توجه به آن دارد احوط آن است كه توريه نمايد.
ب - نوع ديگر قسم آن است كه انسان براى انجام يا ترك كارى در آينده سوگند ياد كند، و به اين وسيله انجام يا ترك آن كار را بر خود واجب گرداند، به عنوان مثال بگويد: " والله اگر به پدر احترام نكنم به فقير صدقه مىدهم " يا بگويد: " والله اگر سيگار بكشم يك روز را روزه مىگيرم ". در اين صورت آن عمل بر او واجب مىشود، و اگر از روى عمد مخالفت كند بايد كفاره بدهد. و آنچه در مسائل آينده مىآيد مربوط به نوع دوم است.
" مسأله 2852 " قسم صحيح داراى چند شرط است:
1 - كسى كه سوگند ياد مىكند بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختيار قسم بخورد، و اگر مىخواهد در باره مال خود سوگند ياد كند بايد سفيه يا محجور نباشد، پس قسم خوردن كودك، ديوانه، سفيه و محجور - نسبت به مال خود - و كسى كه مجبورش كرده اند صحيح نيست، همچنين اگر در حال عصبانى بودن بى قصد يا بى اختيار قسم بخورد اعتبارى ندارد.
2 - كارى كه براى انجام آن سوگند ياد مىكند نبايد حرام يا مكروه باشد، همچنين كارى كه براى ترك آن قسم مىخورد نبايد واجب يا مستحب باشد. و اگر سوگند ياد كند كه كار مباحى را بجا آورد بايد ترك آن در نظر مردم بهتر از انجام آن نباشد، و نيز اگر قسم بخورد