الف - اگر براى استفاده در كسب و كار خريده باشد، بايد خمس آن را بپردازد.
ب - اگر براى استفاده خانوادگى و برآوردن نياز زندگى خريده باشد، خمس آن واجب نيست.
ج - اگر براى هر دو باشد، هر كدام بيشتر است ملاك مىباشد، و چنانچه تقريبا مساوى باشند، نصف آن را جزو سرمايه حساب كند و خمس آن را بدهد.
" مسأله 1657 " كسى كه مقدارى از در آمد خود را به تدريج براى تعمير مغازه يا آباد كردن زمين موات يا احداث باغ مصرف نموده، بايد در آخر سال خمس آن را بپردازد، و اگر اصل زمين آباد شده هم افزايش قيمت پيدا كرده، بايد آخر سال خمس آن را بدهد.
ولى اگر قصد فروش زمين را ندارد و مىخواهد آن را داشته باشد، چنانچه يك بار خمس آن را بدهد در سالهاى بعد تا زمانى كه آن را نفروخته خمس واجب نمىشود.
" مسأله 1658 " اگر درخت بيد و چنار و مانند اينها را بكارد و خمس نهال را داده باشد، سالى كه موقع فروش آنهاست - اگر چه آنها را نفروشد - بايد خمس آنها را پس از مخارج ساليانه پرداخت كند، ولى اگر مثلا از شاخه هاى آنها كه معمولا هر سال بريده مىشوند سودى ببرد و به تنهايى يا با سودهاى ديگر كسب از مخارج ساليانه اش زياد بيايد، در آخر هر سال بايد خمس آن را بدهد.
" مسأله 1659 " اگر بچه نا بالغ سرمايه اى داشته باشد كه از آن سودى به دست مىآيد، بنابر احتياط واجب بعد از آن كه بالغ شد بايد خمس آن را بپردازد.
" مسأله 1660 " كسى كه به لحاظ شان عرفى و يا براى صحت و سلامتى خود - نه براى به دست آوردن سود و منفعت - به مقدارى سرمايه احتياج داشته باشد، ظاهرا آن سرمايه جزو مخارج او محسوب مىشود و خمس ندارد.
خمس خانه و اثاثيه:
" مسأله 1661 " هر گاه از در آمد سال چيزى مانند خانه يا ماشين سوارى يا فرش و يا ساير وسايل زندگى در بين سال تهيه كند و يا بخرد و در سالهاى بعد آن را بفروشد، بنابر احتياط واجب خمس قيمت اصل آن را فورا بدهد، هر چند بخواهد پول آن را بابت خانه ديگرى كه نياز دارد صرف نمايد. ولى اگر از فروش آن سودى به دست آورد، آن سود از در آمد سال فروش مىباشد و خمس ندارد، مگر اين كه از مخارج ساليانه زياد بيايد. و اگر خانه را در سالهاى بعد نفروشد بلكه با خانه ديگرى كه مورد نياز است مبادله نمايد خمس بر او واجب نمىشود.