راه يا فضاى اطراف آن چيز است كه از مصالح و مرافق آن چيز محسوب است و تصرف ديگران در آن موجب ضرر به آن چيز يا مانع بهره بردارى از آن خواهد بود. پس اگر كسى زمينى را به نحوى احيا كند يا قنات يا ساختمانى را احداث و يا چاهى را بكند نسبت به حريم آنها نيز سزاوارتر مىباشد، و كسى حق ندارد آن را براى خود احيا كند.
" مسأله 2862 " مقدار حريم به حسب اشياء و زمانها و مكانها متفاوت است.
" مسأله 2863 " اگر كسى در زمين موات خانه اى احداث كند راه و خاكريز و آبريز و برف انداز به مقدار لازم حريم آن خانه است. و حريم نهر احداث شده محل عبور براى تعمير و تنقيه و گل انداز آن مىباشد. و حريم چاه احداث شده در زمين موات مقدارى از زمين كنار آن است كه براى آب كشيدن از آن و اصلاح و گل انداز آن لازم است، علاوه بر اين اگر چاه براى آب دادن حيوانات كنده شده حريم آن چهل ذراع - حدود بيست متر - و اگر براى آب كشيدن براى زراعت است حريم آن شصت ذراع مىباشد، پس اگر ديگرى بخواهد در زمين موات چاه بكند بايد اين فاصله را رعايت كند. و در قنات و چشمه علاوه بر محل اصلاح آن و گل انداز، حريم منبع آب آن - مادر چاه - در زمين سخت پانصد ذراع و در زمين سست هزار ذراع مىباشد، پس اگر كسى بخواهد نزديك آن قنات ديگرى احداث كند بايد اين فاصله را رعايت نمايد، و اگر فرضا با رعايت اين فاصله باز هم به قنات اول ضرر وارد مىشود بنابر احتياط واجب بايد فاصله را بيشتر كند تا ضرر وارد نشود.
و حريم آبادى مسكونى كه در زمين موات احداث مىشود مطلق مرافق و مصالح آبادى و اهل آن مىباشد، از قبيل راه ورود و خروج، راه آب و خاك انداز و كود انداز، جاى خرمنها، محل اجتماع اهالى، قبرستان، چراگاه و امثال اينها، پس كسى حق ندارد اين قسمتها را براى خود احيا و تملك كند.
" مسأله 2864 " توسعه دادن مسأله حريم و اجراى آن در احداث شهرهاى مسكونى و يا صنعتى و راه هاى زمينى و خطوط آهن و فرودگاهها و امثال آن بعيد نيست، و براى تحقيق در مسأله حريمها بايد به كتابهاى مفصل مراجعه شود.
" مسأله 2865 " بنابر احتياط واجب تصرف انسان در ملك خود نبايد موجب ضرر و زيان همسايگان و يا اضرار به ملك آنان باشد. و در اخبار و روايات نسبت به همسايه بسيار سفارش شده است، از رسول خدا (ص) نقل شده كه فرمودند: " هر كس كه همسايه خود را اذيت كند خدا بوى بهشت را بر او حرام مىكند و جاى او در جهنم است، و هر كس حق همسايه را ضايع كند از ما (مسلمانان) نيست ".