كتابهاى مفصل فقهى مراجعه كند. و اگر در موردى از طرف شرع مقدس به طور خاص چيزى تعيين نشده بايد " ارش " يعنى تفاوت قيمت را بدهد، به اين صورت كه شخصى را كه جراحت بر او وارد شده فرض كند اگر بنده و قابل فروش بود تفاوت قيمت سالم و قيمت معيوب او به چه نسبت بود، و به همين نسبت از ديه كامل انسان بپردازد، به عنوان مثال اگر سالم او ده ميليون تومان، و معيوب و مجروح او هشت ميليون تومان ارزش داشت، بايد يك پنجم ديه كامل را بپردازد.
مسائل متفرقه قصاص و ديات " مسأله 3276 " مقصود از " عاقله " - كه ديه قتل خطائى را بايد بدهند - مردان عاقل و بالغ از خويشاوندان پدرى قاتل است، مانند: برادران، برادر زادگان، عمو و عمو زادگان و نيز: پدر و پدر بزرگها و فرزندان قاتل، هر چند در سه مورد اخير احتياط در مصالحه است. ولى خويشان مادرى و زنان به طور كلى و بچه ها و ديوانه ها و كفار - هر چند اهل ذمه باشند - جزو عاقله نمىباشند.
" مسأله 3277 " تعيين اندازه و سهم هر يك از افراد عاقله بنابر احتياط بر عهده حاكم شرع است، و با نبودن حاكم شرع به وسيله عدول مؤمنين انجام مىشود. و احوط رعايت مراتب ارث است، پس اگر افراد نزديكتر به قاتل متمكن نباشند به عهده طبقه بعد گذاشته مىشود. و اگر قاتل عاقله ندارد يا عاقله او تمكن ندارند، خود او بايد ديه را بپردازد، و اگر نتواند از بيت المال پرداخت مىشود.
" مسأله 3278 " اگر قاتل از كفار اهل ذمه باشد در صورت توانايى، خود او بايد ديه قتل خطائى را بدهد، و اگر نتواند از بيت المال پرداخت مىشود.
" مسأله 3279 " ديه قطع اعضا و جراحتهاى خطائى را اگر به مقدار يك بيستم ديه كامل يا بيشتر باشد از عاقله مىگيرند، و اگر كمتر باشد بنابر اقوى كسى كه جراحت را وارد كرده مىپردازد.
" مسأله 3280 " در قتل عمد و شبه عمد اگر قاتل فرار كرده و دسترسى به او نباشد ديه را از مال او بر مىدارند، و اگر مال ندارد با رعايت مراتب ارث از خويشان او مىگيرند، و اگر آنها هم ندارند از بيت المال مسلمين پرداخت مىشود.
" مسأله 3281 " اگر انسان كسى را مجروح كند يا به او ضربه و يا سيلى بزند ديه آن را بايد به خود او بدهد، ولى اگر بچه يا ديوانه اى را به گونه اى بزند كه ديه واجب شود، ديه را بايد به ولى شرعى او بدهد تا به مصرف او برساند. و اگر پدر يا مادر بچه خود را به قدرى