كثيره از فريقين وارد شده صوم از وظايف اعياد و لوازم شكر و امتنان است، و در خبر جعفر بن عيسى مذكور است كه عنوان تبرك غير از عنوان صوم است، پس حمل صوم منهى عنه هم بر تبرك خلاف ظاهر ديگرى است.
و در خبر أبى غندر (1) تصريح به اين شده كه صوم براى مصيبت نمىشود بلكه براى شكر سلامت است بلكه فرموده " فان كنت شامتا فصم " و اين فقره صريح است كه صوم معلول شماتت است و اگر و چه ديگر براى او متصور بود اين تعليق كه صريح در عليت منحصر است وضعا يا اطلاقا - چنانچه در اصول فقه تقرير كرده ايم - صورت صحت نداشت چنانچه بر ارباب دانش و هوش چون سفيده صبح و پر تو آفتاب روشن است و با وجود اين تصريحات اين جمع به منزله طرح است وبالجمله اين جمع به هيچ وجه صحيح نيست و نسبت به شهرت و اجماع هم صحتى ندارد بلكه قائل متبعى تا اواخر به او نيافته ام چنانچه خواهم شرح داد.
وجه دوم آنچه محقق اردبيلى - قدس سره - احتمال داده كه اخبار مجوزه نسخ شده باشند و اين احتمال مؤيد است به بعض اخبار كه دلالت دارند بر اينكه صوم يوم عاشورا اولا واجب بوده و بعد ترك شده چنانچه در صحيحه زراره و خبر نجيه بن الحارث شنيدى (2) و در كتاب صحاح اهل سنت و تواريخ وارد شده كه صوم يوم عاشورا در سال اول هجرت فرض شد و در سال دوم به آمدن رمضان نسخ شد اگر چه در و چه فرض او مختلف نقل كرده اند.