و محقق شريف و غير ايشان از علماى فريقين.
و بدان كه هدايت بر چهار قسم است:
اول هدايت بسوى جلب منافع و دفع مضار به اضافه مشاعر ظاهره و مدارك باطنه وقوه عاقله كه حاكم بين مشاعر جزئية و مدارك حسيه است، و اختيار و ترجيح ضرر بر نفع يا عكس مفوض به او است، و به منزله امام ونبي است در عالم صغير و اين نوع عام است از براى افراد انسان، و احتمال اعميت از براى ساير حيوانات ونباتات بلكه جمادات هم دارد با رعايت تشكيك وحفظ مراتب.
چنانچه انشاء الله در بعض فقرات آتيه (1) اشاره اجماليه به صحت عموم اين دعوى خواهد شد، و ناظر به اين نوع هدايت است گفته خدا عزوجل " اعطى كل شئ خلقه ثم هدى " [50 طه 20] و معلوم است كه حظ انسان از اين هدايت أوفر و نصيب او اكمل است، و بنابر جواز اختلاف مراتب انسانيت البته هر كه كمال حقيقت انسانيه در او اظهر واتم باشد تجلى او به وصف هدايت به اين معنى اجلى وابين خواهد بود.
قسم دويم: نصب دلايل عقليه وجعل طرق علميه است كه فرق بين حق و باطل وتميز صحيح از سقيم بدهد، و صلاح از فساد وضلال از ارشاد به دو معلوم شود و اشاره به اين قسم است آيه شريفه " وهديناه النجدين " [10 البلد 90] و حقيقت علم عبارت از اين معنى است، چنانچه حكيم سنائي رحمه الله مىفرمايد:
علم چه بود فرق دانستن حقى از باطلى * نى كتاب زرق شيطان جمله از برداشتن