(1) تأييد مىكند اين امر را آنچه در (تاريخچه عزادارى امام حسين) نقل مىكند از مقاله دكتر عبد اللطيف سعدانى: با فرا رسيدن ماه محرم در هر سال صورت زندگى در مغرب تغيير مىكند چون مردم آرامش و خوشى هواى نفس را رها مىكنند... در اين ماه در تمام شهرهاى مغرب مردم را در هرج و مرج مى بينيم كه توصيف آن امكان ندارد مگر اينكه بگوئيم كه حادثه و پيش آمد بزرگى به آنان رسيده... و اين چنين شناخته‌اند كه ماه محرم ماه عزا است كه دلها را در اين ماه ناراحتى و حزن عميق فرا مى گيرد و مطلقا تجمل و آرايش را روا نمىدانند حتى خانه‌ها و لباسها را نمىشويند و عروسى نمىكنند وطبل نمى زنند و صداى ساز و آواز نمىشنوند بلكه در بلاد مغرب به اين مناسبت مردم لباس عزا كه لباس سفيد است مى پوشند وطايفهء علوى از روز أول محرم تا دهم محرم اين مراسم را اجرا مى كنند و اما باقى اشخاص محترم و شريف تا آخر ماه ادامه مى دهند و در روز شهادت خواركى براى تصدق مىپزند و طبقه تجار اين مناسبت را براى بذل مال قرار دادند.
اما مردم ديگر در اين روز از خوردن براى خدا خود دارى مىكنند وحزن واندوه غالبا از آنان جدا نمىشود بطوريكه معتقد هستند كه انسان در روز عاشورا تصادفا يا بى حساب گريه نمى كند بلكه گريه كنندگان را ميبينى كه بواسطه آن اشگهاى گران قيمت كه از ناراحتى فقدان شهيد راه حق ريخته مىشود سعادتمند مىشوند.
و اما اطفال و كودكان اين ياد بود حسينى را به شكل بازى اجرا مى كنند، و مى بينى كه كوزه هاى كوچك آب از طرف بزرگان به آنان داده مىشود و اين رمز و اشاره به آن تشنگى است كه با همان تشنگى حضرت در گذشت.
و بزرگترين چيزى كه توجه انسان را به خود جلب مىكند منظره مراثى تمثيلى و شبيه در آوردن است كه هر سال در مراكزى در شهر مكناس وفاس و مراكش برگزار مىشود.

مفاتيح البحث: اللبس ⁽²⁾، زيارة عاشوراء ⁽¹⁾، الحزن ⁽¹⁾، الشهادة ⁽¹⁾