فروع دين در اين مقدمه مجالى براى بحث از حكمتها و اسرار فروع دين نيست، زيرا فروع دين مقرراتى است نسبت به احوال شخصى و اجتماعى انسان و رابطهء وى با خالق و خلق كه فقه قسمتى از آن چهل و هشت كتاب مى شود، ولى از اين مجموعه به مختصرى از حكمت نماز و زكات اشاره مى كنيم:
الف: نماز:
نماز مشتمل بر اجزا و شرايط و موانعى است، كه حكمت بعضى از آنها ذكر مى شود:
شرط اباحه در مكان نماز گزار او را متوجه مى كند كه تجاوز به حق كسى نكند، و اشتراط نماز به طهارت از خبث و حدث او را متوجه مى كند نجاستى كه به آب شسته مى شود، يا كدورتى كه مثلا از جنابتى بى اختيار در آينهء روح پيدا مى شود، موجب بطلان نماز و مانع از اقبال به ذو الجلال والاكرام است، پس نجاست اعمال قبيحه همچون دروغ و خيانت و ظلم و جنايت و اخلاق رذيله چه تأثيرى در محروميت انسان از حقيقت نماز كه معراج مؤمن است مى گذارد.
فصول اذان كه اعلان حضور در محضر خداست و اقامه كه مقدمهء مهيا شدن روح براى پرواز به مقام قرب است مشتمل بر خلاصهء معارف دين است.
فقط تأمل در شروع اذان و اقامه به تكبير و ختم آن دو به تهليل كفايت مى كند كه تعليم و تربيت اسلام را نشان دهد، و چون اول تكبير (الله) و آخر تهليل هم (الله) است، نماز گزار در مكتب نماز مىآموزد (هو الاول والاخر). (1) ابتدا و انتهاى اذان و اقامه به كلمهء (الله) و استحباب اذان به گوش راست و