آخرت و تأمين حقوق فرد و جامعه است (من عمل صلحا من ذكر أو أنثى وهو مؤمن فلنحيينه حيوة طيبة) (1) و مبناى آن بر علم و برهان و پيروى نكردن از ظن و گمان است (أدع إلى سبيل ربك بالحكمة) (2)، (ولاتقف ما ليس لك به علم) (3)، (إن الظن لايغنى من الحق شيئا). (4) با ملاحظهء آنچه گذشت مدلول اين حديث شريف روشن مى شود " إن أفضل الفرائض وأوجبها على الإنسان معرفة الرب والإقرار له بالعبودية ". (5) 6 - شرط رسيدن به معرفت و ايمان به خداوند متعال:
انسان در مقابل هر پديده اى در جستجوى پديد آورنده ء آن است، و فطرت آدمى تشنهء پيدا كردن سرچشمهء وجود است.
ولى بايد دانست كه گوهر ايمان و معرفت خداوند متعال كه ارزشمندترين جواهر گنجينهء علم و معرفت است به مقتضاى قاعده ء عدل و حكمت نصيب كسى كه آلوده به ظلم به ايمان و معرفت خداوند است نخواهد شد، زيرا حكمت را به نااهل دادن ظلم به حكمت و از اهل دريغ كردن ظلم به اهل حكمت است.
و بايد دانست كه اعتقاد به نبود مبدأ ومعاد ممكن نيست مگر آن كه انسان احاطه به تمام هستى و سلسلهء علل و معلولات پيدا كند، و مبدأ ومعاد را نيابد، و تا چنين ادراك محيطى محقق نشده، يقين به نبود مبدأ ومعاد محال است، بلكه آنچه ممكن است ندانستن مبدأ ومعاد است.
بنابراين مقتضاى عدل و انصاف آن است كه كسى كه شك در وجود خداوند دارد، قولا و عملا به مقتضاى شك عمل كند، مثلا اگر كسى احتمال وجودى