الإمام علي بن أبي طالب (ع) (فارسي) - أحمد الرحماني الهمداني

نخواهند نشست تا شما اجازه دهيد، خداوند آنان را چنين مأمور داشته است.
آن گاه ديده بر هم نهاد و گفت: سلام بر شما اى فرزند رسول خدا، اين شخص شماست كه در كنار محمد رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و ديگر امامان عليهم السلام در برابر من ايستاده ايد. اين را گفت و ديده از جهان فرو بست. (1) شاهد از اين حديث جمله هذا شخصك ماثل لى (اين شخص شماست كه در برابر من ايستاده ايد) كه ماثل به معناى حضور شخص است و اسم فاعل از ثلاثى مجرد است. نبايد گفت كه بايد ماثل خوانده شود به صيغه فعل ماضى از باب مفاعله، زيرا ماثل در اين باب به معناى مشابهت است كه با بحث ما مناسبت ندارد. (2) از ديگر چيزهايى كه به حل مطلب كمك مى كند و حضور عينى آن بزرگواران عليهم السلام را در آن واحد در جايهاى مختلف تأييد مى نمايد اخبارى است

(1) - بحار الانوار 6 / 194.
(2) - يك اشكالى كه به نظريه حضور اعيان و اشخاص آن بزرگواران عليهم السلام وارد است آن كه: شك نيست كه حضور آنان نسبت به هر يك از مؤمن و منافق متفاوت است و نزد هر كدام بر اساس بهره اى كه از ايمان يا نفاق دارد و صفات گوناگونى كه در او رسوخ نموده ظاهر مى شوند، چنان كه در اخبار بدين مطلب اشاره شده است، با برخى با روى گشوده و چهره اى شاد و خندان روبرو مى شوند و با برخى ديگر با چهره اى دژم و خشمگين، و مسلم است كه اين گونه حالات و هيئات نمى تواند در يك شخص در آن واحد جمع گردد، و اين غير از اشكال پيشين سيد مرتضى رحمه الله است كه جسم واحد نمى تواند در آن واحد در جايهاى مختلف بوده باشد. و مى توان از همه اينها چنين پاسخ داد كه ما در صدد بيان چگونگى حضور آن بزرگواران عليهم السلام و حل اشكالات وارده بر آن و بيان كيفيت نظام آخرت نيستيم، بلكه منظور ما نارسايى توجيهات كسانى است كه خواسته اند اين احاديث را به گونه تمثل و امثال آن توجيه كنند، و ما يقينا مى دانيم كه به صورت تمثل نيست زيرا تمثل غير از وجود حقيقى است، و اين را نيز مى دانيم كه حضورشان به اعيان و اشخاص حقيقى آنهاست، اما چگونه؟ براى ما روشن نيست. فقط به طور كلى مى دانيم كه نظام آخرت با نظام دنيا تفاوت دارد و تزاحم از خواص اين عالم است. و خدا به حقيقت حال داناتر است. (م)

(٥٢٦)