نيست، چرا كه صبح با وجود خورشيد و ماه است و در بهشت جاودان و آتش دوزخ خورشيد و ماه نيست. (1) از روايات بالا معلوم مى شود كه در قيامت بساط ماه و خورشيد برچيده مى شود در صورتى كه از مهمترين نظامهاى دنيا همين وجود ماه و خورشيد است، پس نظام آخرت با نظام اين دنيا كاملا متفاوت است و از همين رو مقايسه آنها با يكديگر درست نيست، بلكه هر كدام نظام ويژه خود را دار است.
بنابر اين از مفاهيم اخبار بسيار و نيز از برخى آيات قرآن كريم، مانند آيه 62 تا 64 سوره يونس (ألا ان اولياء الله... لهم البشرى في الحيوة الدنيا وفي الاخرة) با كمك روايات براى من چنين استفاده مى شود كه حضور پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم وعلى و امامان معصوم از اولاد او عليهم السلام بر بالين محتضر با وجود شخصى خودشان است و با عين وجود مباركشان حضور مى يابند - گرچه چگونگى آن بر ما روشن نيست - نه به آن صورت كه آن دو عالم بزرگ سيد مرتضى و شيخ مفيد رحمهما الله تأويل كرده اند كه مراد از حضور آنان آگاهى ميت از ثمره ولايت يا ثمره دشمنى آنهاست.
و به جان خودم كه طرح ورد و تضعيف اين اخبار كه از حد تواتر گذشته است بهتر از ارتكاب چنين تأويلى است، و هنوز براى من روشن نيست كه دليل اين تأويل نسبت به احاديث صريح در اين مطلب چه بوده است؟
نظريه تمثل ورد آن اگر گفته شود: احتمال دارد كه اين اخبار را به حضور آنان عليهم السلام به صورت تمثل و عكس و صورت دانست نه به صورت حقيقى و عينى و واقعى چنان كه لفظ تمثل در برخى از روايات گذشته آمده است.
پاسخ: (اين توجيه گرچه از مرحوم علامه مجلسى رحمه الله به صورت احتمال و