پاك زلال، و تشبيه علوم آميخته به شك و شبهه به آب كدر آميخته به كثافات، و تشبيه علمى كه بدون واسطه هيچ معلمى از جنس بشر مستقيما از سوى خداوند و با الهام او افاضه مى گردد به آبى كه از آسمان فرود مى آيد و در رودخانه ها جارى مى شود (1) و بدون كوشش و به كار بردن ابزار و وسايل و حفر چاه و بيرون كشيدن به دست مى آيد، و تشبيه علمى كه از راه فكر و انديشه حاصل مى شود به آبى كه با حفر چاه و مانند آن به دست مى آيد، و تشبيه علمى كه از راه تقليد حاصل مى گردد به آبى كه از حوضى به حوض ديگر مى ريزد. (2) 2 - علامه فيض كاشانى رحمه الله گويد: به نظر مى رسد كه مثال كوثر در دنيا علم و حكمت است و مثال جامهاى آن عالمان امتند و از همين رو كوثر به خير بسيار تفسير گرديده، زيرا خداوند مى فرمايد: (و هر كه را حكمت دهند بى ترديد خير بسيارى به او داده اند). (3) تأييد اين معنا روايتى است كه يكى از علماى عامه از مولايمان امام صادق عليه السلام در تأويل آيه كوثر آورده كه فرمود: (ما نورى در قلب به تو داديم كه تو را به سوى من ره نمايد و از غير من ببرد). و او گفته است: اين بيان امام عليه السلام اشاره اى است از نوع اشارات صوفيه نه اين كه تفسير سوره باشد.
و من گويم: هر كه جام علم را از آبشخوار تحقيق سركشيده باشد از سر تحقيق مى داند كه اين گونه اشاره بازگشت به تفسير دارد و در معنا با تفسير يكى است،