(١) - از اين رو امر بر او مشتبه شده بود كه مى خواست حق و باطل را از شخصيتها بشناسد، در صورتى كه قدر و منزلت و شخصيت افراد نمى تواند در همه موارد معيار شناخت درست دين باشد و موجب راستى و درستى گفتار و كردار آنها قرار گيرد، زيرا همه در معرض خطا و لغزش قرار دارند، بلكه لازم است نخست دين و حق و باطل را شناخت آن گاه به شناخت شخصيتها بر اساس ملاك دين پرداخت تا امر مشتبه نشود. بنابر اين ملاك، دين است نه شخصيت افراد. به خدا سوگند اين سخن شريف بهترين سخن براى شناخت حقايق است، پدر و مادر و روح و جسم و اولادم فدايت اى امير المؤمنان، اى ولى اعظم خدا، كه سخنت فراتر از كلام مخلوق و فروتر از كلام خالق است.
نظير اين سخن در كتاب (الفتنة الكبرى) (على وبنوه) تأليف دكتر طه حسين ص ٤٠، ط دار المعارف مصر نيز آمده است. مؤلف آن گويد: (مردى از ياران آن حضرت پرسيد: آيا ممكن است طلحه وزبير و عايشه بر باطل باشند؟ فرمود: امر بر تو مشتبه شده است، مگر حق و باطل را با شخصيت افراد بايد شناخت؟
حق را بشناس تا اهل آن را بشناسى، و باطل را بشناس تا اهل آن را بشناسى. من پاسخى شگفت انگيزتر از اين سراغ ندارم، كه پس از سكوت وحى و قطع شدن خبر آسمانى احدى را معصوم از خطا نمى شمارد هر منزلتى كه خواهد داشته باشد، و حق را منحصر در كسى نمى داند هر مقامى كه مى خواهد باشد).
البته بايد شخصيتى مانند على عليه السلام را استثنا كرد كه هم معصوم است و هم قول و فعل او ملاك حق است. (م)

مفاتيح البحث: الإمام أمير المؤمنين علي بن ابي طالب عليهما السلام ⁽¹⁾