اجراى اكثر احكام شرعى بر اقرار كننده قرار داده است مانند حلال بودن ازدواج با او، پاك بودن او، حفظ خون و مال او و ديگر احكامى كه در كتابهاى فقهى وارد است. و گويى حكمت آن سبك ساختن تكليف مؤمنان است... (1) 2 - شيخ فقها و محققان شيخ محمد حسن صاحب جواهر رحمه الله گويد: شايد مراد از روايات بسيارى كه درباره كفر منكر على عليه السلام و كفر منكر امام به طور مطلق وارد شده است كفر در مقابل ايمان باشد... آرى، كافر بدين معنا بد ذات تر از كافران ديگر است بلكه كيفر او نيز شديدتر است، چنان كه فرمايش امام صادق عليه السلام بدان اشاره دارد كه: (شاميان از روميان بدترند، و اهل مدينه از اهل مكه بدتر. اهل مكه آشكارا به خدا كفر مى ورزيدند و اهل مدينه هفتاد مرتبه بد ذات تر از آنانند). (2) 3 - شيخ اعظم شيخ مرتضى انصارى رحمه الله گويد: حاصل آن كه ثبوت كفر آنان ظاهرا اشكالى ندارد چنان كه از سخنان اصحاب (عالمان شيعه) دانستى، و برخى از اخبار متواتره نيز بر آن دلالت دارد كه برخى از آنها را به جهت تبرك و تشريف كتاب در اينجا مى آوريم... (و پس از ذكر رواياتى چند گويد:) و احاديث ديگرى هست كه مانند من به يك دهم آن و يك قطره از درياى آن احاطه نتواند يافت. (3) 4 - علامه مجلسى رحمه الله گويد: و از برخى اخبار بلكه از بسيارى از آنها آشكار مى شود كه دشمنان على عليه السلام در دنيا نيز در حكم كفارند، ولى چون خداوند مى دانست كه پيشوايان جور و پيروانشان بر شيعه مسلط مى شوند و شيعيان مبتلاى به معاشرت با آنانند و اجتناب از آنان و ترك معاشرت و آميزش و
(٢٠٢)