يا يكى خوب و ديگرى بد باشد، يا با يكديگر تفاوت قيمت داشته باشند، چنانچه مورد خريد و فروش تفاوت در مقدار داشته باشد، باز هم ربا و حرام و معامله باطل است، پس اگر مس درست را بدهد و بيشتر از آن مس شكسته بگيرد، يا برنج صدرى را بدهد و بيشتر از آن برنج گرده بگيرد، يا طلاى ساخته را بدهد و بيشتر از آن طلاى نساخته بگيرد، ربا و حرام مى باشد و معامله هم باطل است.
مسأله 2101 - اگر چيزى را كه اضافه مى گيرد غير از جنسى باشد كه مى فروشد، مثلا يك من گندم به يك من گندم و يك قران پول بفروشد، باز هم ربا و حرام و معامله باطل است، بلكه اگر چيزى زيادتر نگيرد ولى شرط كند كه خريدار عملى براى او انجام دهد، باز هم ربا و حرام و معامله باطل است.
مسأله 2102 - اگر در اجناسى كه با وزن يا پيمانه مىفروشند، بخواهند در معامله ربا نشود، بايد ملاحظه كنند كه در يكى از دو طرف معامله زياده يا آنچه در حكم زياده است - چنانچه در مسألهء قبل گذشت - محقق نشود، مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم گندم نقد بفروشد، كه نيم من گندم زيادى در مقابل دستمال باشد، و همچنين است اگر در هر دو طرف چيزى زياد كنند، مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم گندم و يك دستمال - با ملاحظهء آنچه كه گذشت - بفروشد.
مسأله 2103 - اگر چيزى را كه مثل پارچه با متر و ذرع مىفروشند، يا چيزى را كه مثل گردو و تخم مرغ با شماره معامله مى كنند، بفروشد و زيادتر بگيرد، در صورتى كه معامله بين دو عين شخصى باشد اشكال ندارد، و همچنين است اگر به ما فى الذمه بفروشد و بين آنها امتياز باشد، مثل اينكه ده عدد تخم مرغ بزرگ را به يازده عدد متوسط در ذمه بفروشد، ولى اگر بين آنها هيچ امتياز نباشد صحت معامله محل اشكال است، و همچنين فروختن اسكناس - هر چند معدود است - به زيادتر در صورتى كه هر دو از يك جنس باشند، چه هر دو عين شخصى يا شخصى به ما في الذمه باشد،