كمك غريب و پدر يتيم است، شادى او در چهره ء او و حزن واندوه او در دل اوست، سركسى را كشف نمى كند، ستر كسى را هتك نمى كند، امين بر امانتها و دور از خيانتهاست، حركات او ادب و كلام او عجب است، و از امور طالب اعلاى آنها و از اخلاق طالب اسناى آنهاست، قلب او با تقوا و علم او پاكيزه است، هرگاه قدرت پيدا كند عفو مى كند، و هرگاه وعده دهد وفا مى كند، نه در بغضش غرق و نه در حبش هلاك مى شود (حب و بغض او، او را از اعتدال خارج نمى كند) باطل را از دوستش نمى پذيرد، و حق را بر دشمنش رد نمى كند، و نمىآموزد مگر براى آن كه بداند، و دانا نمى شود مگر براى آن كه به كار ببندد و عمل كند، اگر با اهل دنيا راه رود زيرك ترين آنان است، و اگر با اهل آخرت راه رود پارساترين آنان است. (1) 3 - مدار كمال در كلمات پيشوايان دين بر عقل و علم و ايمان است، و نسبت به هر يك به مستفاد قسمتى از يك حديث از امام چهارم حضرت زين العابدين (عليه السلام) اكتفا مى شود كه قريب به مضمون آن اين است:
اگر كسى را ديديد كه از سيرت و منطق خود، ترس و عبادت و زهد را نشان مى دهد و در حركات خود خضوع و فروتنى را اظهار مى كند، شتاب زده نشويد، فريب او را نخوريد، چه بسيار كسانى هستند كه از دسترسى به دنيا عاجزند، پس دين را وسيلهء صيد دلها قرار مى دهند، ولى اگر متمكن از حرامى شوند در آن فرو مى روند، و هرگاه ديديد از حرام هم عفت مى ورزد، باز هم مغرور نشويد، چون شهوتها و هوسهاى خلق مختلف است، چه بسيارى از مردمان از مال حرام هر چند زياد باشد رو بر مىگردانند ولى در مقابل شهوت دامن، خود را مىبازند، و اگر ديديد از آن هم عفت ورزيد مغرور نشويد تا ببينيد كه عقل او چگونه است، چه بسيارند كسانى كه همهء آنها را ترك كردند، ولى به عقلى متين رجوع نكردند، و افسادشان به جهل از اصلاحشان به عقل بيشتر است، اگر عقلش را هم متين يافتيد، باز مغرور نشويد تا ببينيد در مبارزه ء عقل و هوى آيا با هوسش همراه