وحدانى به وحدت حقيقيه است كه به هيچ وجه من الوجوه فاصله نيارند، چه رونق عمل و روحانيت عبادت به حضور قلب و اقبال خاطر و اجتماع حواس و توجه باطن است و در جميع أجزاء و شرايط، و البته اشتغال به كار ديگر موجب زوال آن كيفيت و بطلان آن خاصيت خواهد شد، مگر اينكه اشتغال به عبادت ديگر منافى با حضور و توجه در آن عمل نباشد، چنانچه در حديث بذل خاتم در حال ركوع از حضرت ولايت مرتبت - سلام الله عليه وعلى من انتسب اليه - كه موجب نزول آيه كريمه " انما وليكم الله ورسوله والذين... " تا آخر آيه (55 مائده 5) شد.
از ابو الفرج عبد الرحمن بن الجوزي الحنبلي البغدادي الواعظ پرسيدند كه آن حضرت چگونه با كمال اقبال به صلاة متوجه به سائل شده انفاق زكات فرموده؟ در حل اشكال و جواب سؤال تمثل به اين أشعار جست، و انشاد كرد:
يسقى ويشرب لا تلهيه شكرته * عن النديم ولا يلهوا عن الكأس اطاعه سكرة حتى تمكن من * فعل الصحاة فهذا أفضل الناس ولى دانشمندان نكته شناس مىدانند كه اين مقام ارزانى هر كس نخواهد شد، بلكه شايسته اولياى كبار است كه در مرحله بندگى و مقام عبوديت مظهر صفت " لا يشغله شأن عن شأن " شده اند، و اين خاصه آن بزرگوار و پيروان مخصوص او است، كه به قدم صدق و صفا بجميع مراتب وجود اقتفاى به آثار و اقتباس از انوار ائمه اطهار كرده اند، و از كلمات قصار اين قاصر است " ما كل صيد غزالة ولا كل نجم عزاله " والله ولي التوفيق.
فائده - 9 - از جمله مقررات در علم اصول آن است كه اگر اتيان به مركبى كه مشتمل