باشد كه كار مى كند، معامله باطل است.
مسأله 2296 - بايد قرار مساقات را پيش از ظاهر شدن ميوه بگذارند، يا بعد از ظاهر شدن ميوه و پيش از رسيدن آن در صورتى كه كارى مانند آبيارى كه براى تربيت درخت و زياد شدن ميوه لازم است باقى مانده باشد، و در غير اين دو صورت اگر چه احتياج به كارى مانند چيدن ميوه و نگهدارى آن داشته باشد، معامله صحيح نيست، بلكه اگر احتياج به آبيارى براى زياد شدن و بهتر شدن ميوه نداشته باشد، هر چند كارى باشد كه براى تربيت درخت لازم است، صحت معامله محل اشكال است.
مسأله 2297 - صحت معاملهء مساقات در ميوه هايى كه ريشهء ثابت ندارند - مانند بوتهء خربزه و خيار - محل اشكال است.
مسأله 2298 - درختى كه از آب باران يا رطوبت زمين استفاده مى كند و به آبيارى احتياج ندارد، اگر در زياد شدن يا بهتر شدن ميوه به كارهاى ديگر، مانند بيل زدن و كود دادن محتاج باشد، مساقات در آن صحيح است.
مسأله 2299 - دو نفرى كه معاملهء مساقات كرده اند با رضايت يكديگر مى توانند معامله را به هم بزنند، و نيز اگر در ضمن قرارداد مساقات شرط كنند كه هر دو يا يكى از آنان حق به هم زدن معامله را داشته باشد، مطابق قرارى كه گذاشته اند به هم زدن معامله اشكال ندارد، و اگر در ضمن معاملهء مساقات شرطى كنند و به آن شرط عمل نشود، كسى كه به نفع او شرط كرده اند مى تواند معامله را به هم بزند، و همچنين مى تواند - مثل ساير موارد شروط - طرف مقابل را به وسيلهء حاكم شرع به وفاى به شرط اجبار كند.
مسأله 2300 - اگر مالك بميرد، معاملهء مساقات به هم نمى خورد و ورثه اش به جاى او هستند.
مسأله 2301 - اگر كسى كه تربيت درختها به او واگذار شده بميرد، چنانچه در عقد شرط نكرده باشند كه خودش آنها را تربيت كند، ورثه اش به جاى او هستند، و اگر خودشان عمل را انجام ندهند و اجير هم نگيرند، حاكم شرع از مال ميت اجير مى گيرد و حاصل را بين ورثهء ميت و مالك قسمت مى كند، و اگر قرارداد