امر به معروف و نهى از منكر اگر كسى واجبى را انجام نمىدهد و يا معصيتى را بجا مىآورد، در صورت تحقق شرايط ذيل، بر ديگران واجب است او را امر به معروف و نهى از منكر بنمايند، و اگر مستحبى را ترك و يا مكروهى را بجا مىآورد، امر به معروف و نهى از منكر مستحب است، و اگر يك نفر به اين وظيفه قيام كند، بنابر اظهر از ديگران ساقط مىشود.
(1608) امر به معروف و نهى از منكر با وجود شرايط ذيل واجب مىشود:
اول: علم، پس كسى كه عالم به حكم شرعى نيست، نمىتواند امر به معروف و يا نهى از منكر بنمايد، بنابر اين در ابتدا لازم است شخص آمر و يا ناهى خودش از احكام شرعى اطلاع كافى داشته باشد.
دوم: احتمال تأثير، پس در صورتى كه انسان مىداند سخن او تأثيرى در ديگرى ندارد، بر او لازم نيست امر به معروف و يا نهى از منكر بنمايد، اما جواز بلكه رجحان آن در صورت عدم خوف ضرر، خالى از وجه نيست.
سوم: اصرار بر ترك واجب و يا انجام دادن معصيت، پس در صورتى كه انسان بداند شخصى از معصيتى كه انجام داده توبه كرده است و يا نشانه هايى بر پشيمانى او دلالت كند، امر به معروف و يا نهى از منكر واجب نيست.
چهارم: عدم مفسده، پس اگر كسى به خاطر امر به معروف و يا نهى از منكر ترس از وقوع مفسده اى دارد، و آن مفسده عبارت از ضرر جانى يا آبرويى و يا مالى قابل اعتنايى است، اين كار بر او واجب نيست.
بنا بر اين با وجود اين شرايط، امر به معروف و نهى از منكر واجب مىشود، و در امر به معروف و نهى از منكر عدالت شرط نيست.