بخش دوم / امام باقر (ع) در پيشگاه قرآن...
امام محمد باقر (عليه السلام) از پايه گزاران علوم اسلامى و مؤسس حوزه علميه مدينه، در تفسير آيات الهى، و تشريح حقايق معنوى قرآن كريم، نقش مؤثر و مفيدى داشته است به حدى كه اغلب روايات تفسيرى در ذيل آيات قرآنى، از ايشان يا از امام همام جعفر بن محمد الصادق (عليه السلام) مى باشد با توجه به فرصت مناسب و شرايط اجتماعى و سياسى كه پيش آمده بود اين دو بزرگوار بيش از ديگر پيشوايان معصوم (عليه السلام)، زمينه ى فعاليت و نشر دانش و ترويج علم و معرفت الهى را داشته اند، محدثين و راويان متعددى مانند: محمد بن مسلم، زراره، أبان بن تغلب، وحمران بن اعين... و جمعى ديگر موفق به تلمذ و فراگيرى علوم از محضر آن بزرگواران گشته اند به حدى كه در طول زندگى اين بزرگواران بيش از 4000 دانشجو و جويندهء كمال در كسب علم و دانش و در مسير تربيت و تهذيب و فرا گرفتن علوم اسلامى از آن دو محضر مبارك، توفيق يافته اند.
از اينرو مقام شامخ و ساحت مقدس اين پيشواى والاقدر بالاتر از آنست كه در موقعيت علمى و تفسيرى او، سخنى به ميان آيد چون وجود اين جويندگان و پويندگان فراوان، خود بهترين نشان آنست كه آنان خود منبع اصلى و سرچشمهء معارف عاليه الهى و قرآنى را شناخته اند و به صوب آن حركت كرده اند.
" ابن نديم " در كتاب " الفهرست " در بخش معرفى كتابهايى كه در تفسير قرآن مجيد نوشته شده است مى گويد: " كتاب الباقر محمد بن على بن الحسين (عليه السلام) به روايت ابى الجارود از زيديه كه در جاى خود تاريخچهء آن را نقل و بازگو خواهيم كرد " (1) مرحوم مجلسى صاحب بحار الانوار در كتاب " القرآن " تفسيرى را از امام باقر (عليه السلام) روايت كرده است كه مشتمل بر تفسير تعدادى از آيات قرآنى مى باشد ". (2)