گفتار شيخ مفيد او كه يكى از پيشگامان علم حديث و فقه و تاريخ در قرن چهارم هجرى مى باشد كه در كتاب " إرشاد " خود مى نويسد: " روايات متعدد و فراوانى در زمينه‌هاى مختلف علمى از وجود امام ابوالحسن روايت گرديده است كه نشان مى دهد او فقيه ترين و دانشمندترين فرد از مردم عصر خود بوده است ". (1) مرحوم سيد محسن جبل عاملى كه يكى از علماى مبرز و مجاهد قرن اخير است و فداكارى‌هاى اجتماعى و علمى او هنوز در قلوب مسلمانان جا دارد، در كتاب خود شبيه كلام شيخ را دارد و مى گويد: " علما و دانشمندان دفاتر و كتاب‌هاى خود را با دانش ها و علوم امام هفتم پر ساخته اند ". (2) مناظره و گفتگو با ابوحنيفه هنوز كودك نابالغ است و قدم به رشد و كمال لازم، نگذاشته است ولى تحصيلات خود را در مكتب وحى و الهام الهى تكميل كرده است كه با ابوحنيفه رئيس فقهى حنفيان گفتگو مى كند و او را مجاب مى سازد و قدرت علمى و فقهى خود را با كامل ترين صورت نشان مى دهد.
سيره نويسان اسلامى مناظرهء زير را از دوران كودكى و طفوليت او يادداشت كرده اند كه ابوحنيفه پيشواى فقه حنفى گويد: " در سفر حج به قصد ديدار و مناظره با امام صادق (عليه السلام) در پاره اى از مسائل اختلافى، عازم مدينه گشتم و وارد منزل امام صادق (عليه السلام) شدم. در دهليز منزل منتظر اجازه ى ملاقات نشسته بودم كه ناگاه كودكى بيرون آمد كه هنوز به مرحله ى بلوغ نرسيده بود از او پرسيدم اگر فرد غريبى نيازمند رفع حاجت باشد چه كار بايد انجام دهد؟
كودك با فطانت و هوشيارى خاص با توجه به نحوه ى سوال با اشاره به فروع واجب و مستحب و حتى مكروه مسألة اين چنين پاسخ داد و مرا شرمنده ساخت: او پشت