وسفاء الاحقام اثلق تصريح نموده اند در سيم گرم وخشك وطلاى او با سركه جهة برص رآثار وخوردن او جايز نيست سندروس سنفكى است كه از سواحل دريا خيزد وگويند صمغ در حشيست ومحمد بن احمد زكريا گويد كه در وسط بحر هند چشمه ايست كرم آب او مثل عسل غليظ ودر ميان آب دريا ميجوشد وچون بر روى آب آمده سرد ومنعقد ميكردد ومخصوص هند است وآن شبيه بكهربا واز آن هست نر و سرحشر وبا اندك تلخى بخلاف كهربا وسه قسم مىباشد زرد باطن وسرخ وبراق ويكى مايل بكبودى وسست وبكرى سياه وسبگ وصلب وقسم اول بهتر است وخوب او مثل كاه ربا ربانيدهء كاهست وقوتش تا بيست سال باقيست واز ادويهء جليل القدر در دويم كرم ودر اول سيم خشك ومجفف رطوبات ودماغى وساير اعضا وقاطع بلغم معده وامعا ومدر بول وحيض وحابس نرف الدم جميع اعضا ونفث الدم وقاتل كرم معده وامعا واسهال وموى وجهة اسرحاى بمصب وبواسير وخفقان وربو وضيق النفس بلغمى وهب نابيه واسهال مزمن و سپرز ومداومت او با سكنجبين جهة رفع فربهى مجرب ومانع عرق وجابس رور كران ومسقط جنين وبحور او با شكر جهة قطع زكام وبواسير وسنون او جهة درد دندان وقروح او وحركت لته قطور او وجهة درد گوش وكرانى سامعه واكتحال او جهة شقاق هر عضوى مجرب دانسته‌اند وبا شكر وكبريت و؟؟ جهة قويا مجرب ومضر كرده ومصلح او صمغ عربى وقدر شربتش يك درهم وبدلش مثل نصف او كهربا وربع او ساز وجست ودهن او كه معروف بدهن الصوابيست جهة قوبا ورفع آثار والتيام جراحات واو رام مقعد ونواصر غايره وحرب كهنه بيعديلست وطريق آنست كه سندروس را سائيده با روغن زيتون يا روغن تخم كتان بآتش زدم در عرض دو هفته بقوام آورند وبايد رايحهء و بحامله نرسد كه مسقط جنين بلكه قاتل حامله است سندير يطس اسم يونانى وبمعنى شبيه الحديد است وبسريانى سميقا گويند وآن گياهيست ربيعى وقسميرا برگش شبيه به برگ بلوط وخشن وشاخهاى مربع وبقدر شبرى ودر اطراف او چيزى كروى ودر آن تخم سياه ومنبت او سنگلاخهاست وقسمى را شاخها بقدر دو زرع وبرگش شبيه به برگ سرخس وكثير العدد واز دو جانب شاخ روئيده ودر انتهاى جانب شاخ شعبهاى دراز باريك ودر اطراف آن اشياء مستدير كروى ودر آن تخمى شبيه بتخم چغندر واز آن مدورتر وصلب وقسمير امنست قريب بناك انكور وبرگش بزرگ وشبيه به برگ گشنيز وشاخها بقدر شبرى ومايل به سفيدى وبا اندك سرخى وگلش بسيار سرخ وريزه وتخمش باريك وتيره رنگ مايل بسرخى در دويم سرد ودر سيم خشك وقسم اخير قويتر از اقسام او وهمهء او قاطع نزف الدم وقابض وجهة التيام قروح ورافع او رام وحنا زبر شد مد الاثر وحقنه وشرب او جهة قرحهء امعا واشتها نافع است سينا فرج به فارسى سنگ سياه گويند ومستعمل حكاكانست ونوعى از حجر المس وثقيل الوزن وبراق وگويا ريگ مجتمع منجمد با تخلخل است وبهترين او نرم صلب ثقيل مايل بسرخيست ودر دويم سرد وخشك وسوخته او در قطع نرف الدم والتيام قروح كهنه بغايت قوى الاثر وضمادش محلل او رام ومسكن التهاب وبا سفيده ء تخم مرغ جهة سوختگى آتش وبا موم جهة بواسير وسنون او جهة جلاى دندان وحك پا وجالى معادن وچون در آب سائيدهء مرجانرا با وجلا دهند بسيار بر وثق آورد ومضر عصب ومصلحش زعفران وخوردن او جايز نيست سنجاب حيوانيست از موش صحرائى بزركتر ودنبالهء او كوتاه وپر موى وسياه وزير شكم او سفيد وباقى خاكسترى ودر تنكابن اشكول نامند ودر مازندران اشتيك ودر درختها جا ميدارد در اول گرم ودر دويم تر وگوشت او مسكن حرارت وجهة درد سينه وسرفه وقرحهء ريه نافع ومولد قولنج ومصلحش روغن بادم وپوشيدن پوست او معتدل مزاج ورافع درد عصب وموى او جهة التيام جراحات وقطع خون وبا عسل جهة ردع او رام مفيد است سنور به فارسى كربه وبتركى پشيك نامند اهلى ووحشى مىباشد واهلى در دويم گرم وبا رطوبت غالب وپوشيدن پوست او مسخن بدن وگوشت او موافق صاحبان نقرس وفتق وطلاى محرق او بتمامه كه بتمامه خاكستر شود با سركه جهة شقاق انگشتان پاى بيعديل وسركين او شديد الحرارة وطلاى او با روغن گلسرخ در روز نوبه رافع نب غب وحمول وبخور او مسقط مشيمه وضماد گوشت تازهء او رافع نقرس وقديد مسحوق وجاذب پيكان وخار از بدن وجهة جبر استخوان شكسته نافع ومجاورت نفس وخوردن گوشت او موجب هزال وسل است ومهر يارس گويد مغز سرا وبا آب جرچير شربا جهة تقطير بول ودرد كرده وسعوط زهرهء گريه سياه با روغن زبيق جهة لقوه وسياه كردن موى سفيد مؤثر است وارسطو سعوط خصيهء او را جهة جذام بغايت نافع دانسته‌اند ونوع وحشى او بزركتر از اهلى مىباشد در دويم گرم وخشك وبخور مغز سر او را جهة سقوط نطفه مجرب دانسته‌اند وجلوس در طيبخ او جهة درد كمر ونقرس نايب مناب طبيخ كفتار است سنبوسه بيونانى بو مادران نامند از اغذيهء معروفه ومقوى اعصاب ومهيج اشتها ومسمن بدنست ومولد سدد ورياح وثقيل وكثير
(١٥٧)
