وامثال آن رافع تب ربع وقطور رطوبة او در احليل رافع حرقة البولست هدهد معروفست وآن را مرغ سليمان نامند در دويم گرم وخشك ومهرا پخته او با شبت جهة پيچش وقولنج وسدد وخون منجمد وحصاة كرده ومثانه وزهره وخون او جهة بياض چشم وبهق وسعفه واستخوان او جهة تب ربع نافع وتعليق پروزبان او مورث جاه ودوستى مردم وبه دستور تعليق لحيهء اسفل او در اين امر مؤثر وتعليق استخوان بال چپ او جهة بستن زبان بد گويان ودوستى دشمنان وبا خود داشتن چشم او جهة تقوية حافظه وبياد آمدن فراموش شده وايمنى از جذام واويختن بذلوح او بتمامه برور دروازهء خانه جهة رفع سحر وچشم بد دام الصبيان وبخور پر او جهة زخمها وسحر وجنون وبلع كردن دل او بگرمى ذبح آن جهة قوة حافظه بغايت مؤثر و ناخن وپر او را در حرير زرد بسته در زير سر دو خصم گذاشتن جهة القة ايشان خصوصا در وقتيكه قمر در سنبله ونظر دوستى با زهره داشته باشد ونگاهداشتن پر او جهة نضرة بر حضم مؤثر هدل حفض است هريسه از اغذيهء مشهور است وبهترين حبوب ولحوميكه از آن ترتيب بايد كندم وگوشت مرغست گرم وتر وكثير الغذا ومسمن بدن وكرده ومقوى عصب وباه وموافق سرفه وخشونة سينهء يا بس المرأ جستن ودير هضم ومستدد ومصحلش در محرورين سكنجبين ودر مبرودين انگور وبالخاصية افكندن قدرى انگور در ديگ هريسه مرفق قوام اوست هربى بلغة هندى بيخيست در جبال كشمير كثير الوجود قسمى سياه سفيد مايل بزردى وطولانى وغير مخروط ودر حجم مقابل سه عدد جدوار مىشود نيم نخود او قاتلست باسهال وقى عنيف وبالخاصية مقاوم سم اقسام بيش وساير سموم است هر نوه نزد بعضى ثمر درخت عود است از فلفل كوچكتر وبا اندك زردى وطعمش تند وبوى عود از او مى آيد واز حوالى شحر وعمان خيزد مركب القوى ودر دويم گرم ودر خشكى معتدل ومقوى احشا ومحلل رياح وحصاة وبا تفريح ومدر بول وملين طبع ومسخن كرده ومثانه ومحرك باه ومعين هضم وخوائيدن او بهترين انواع استعمال اوست وبخور او مانع زكام ونزله وگذاشتن او در ميان متاع وجامه مانع گرم زدن او وبيخ او را چون چهلروز در ميان شراب با سركه نارس بگذارد بسيار سياه مىشود واز عود قمارى نفرقه نتوان نمود وقدر شربتش تا دو درهم وبدلش قافله است هر طمان دانه ايست شبيه بخلر ونزد بعضى خلر است ورازى گويد فلى است واظهر آنست كه قسمى از خلر باشد چنانكه انطاكى او را بسيله دانسته چه او تلختر از آن وسرخ مايل بسياهى است ونباتش مانند گندم وثمرش در غلاف منقسم بدو نصف ودر برودت معتدل وبا قبض ومطبوخ او با روغن غير قابض و موافق سرفه ودر ساير افعال مانند خلر است هر فوليون نمام است هر شفه اسفنج است هر دو اسم عربى عروق الصفر است هر جان وز البربر است هر قلوه وهر قلوس نوعى از هند باى بريست ونزد بعضى ابوخلسا ونزد بعضى قرصعنه هر ابزه مرانيه است هر تال بهندى زرنيخ است هرن بهندى اسم آهوست هريا توته بهندى توتياى هندى است هرى بهندى خروع است هزار چشان وهزار فشان به فارسى فاشر است هست كند بهندى لوف است هشفيقل اشقاقل است هشت دهان اسم فارسى نوعى از عود است هفسو مور اسم سريانى افتيمونست هگل فقع است هليم اسم عربى كل لاصق پشى است وبه فارسى عبارت از مرق گوشت وگندم مهرا پخته است ودر افعال مانند هريسه است هلام نوعى از اغذيه است كه گوشت گاو وگوساله وامثال او را بعد از پختن با آب ونمك در جائى گذارند تا آب او چكيده رفع گردد وبحسب احتياج بقول حاره يا بارده را بسركه پخته گوشت مذكور را در آن سركه اندازند وبقول را بردارند واگر با بقول بجوشانند قسمى از قريض خواهد بود ودر افعال مشابه مواجه بقول مطبوخه است هليون به فارسى مارچوبه نامند ساق وبرگش مانند كبر وبا شير قليلى وگلش مايل به سفيدى وتخمش از قرطم كوچكتر وبا صلابت در دويم گرم ودر اول تر وبيخش در دويم خشك ودر اول گرم وبرى او را خشكى غالب تر ومليون مفتح سدهء جگر ومدر بول ومبهى ومحلل نفخ وغذائية او غالب وهاضم ومغير رايحهء بول وعرق ومفتت حصاة وجهة درد سينه وطلمة بصر ودرد ريه واستسقا وطبيخ او ملين طبع ورافع درد امعا وبا شراب جهة سم رتيلا وتقطير البول ومضمضهء او جهة درد دندان نافع ومداومة او مبهتج درد مفاصل ومفسد طعام ومغثى ومصلحش وگويند او كشندهء سگ است وتخمش مفتح سدهء سپرز وبا عسل وروغن بلسان مخرج حصاة وفرزجهء او مدر حيض ودر ادرار قويتر از هليون وقدر شربتش تا دو مثقال ومضر سر ومصحلش عسل است وبيخش مسكن درد دندان وطبيخ او بتنهائى وبا عسل وتخم خربزه منقى كرده ومثانه ومجارى بول ومخرج سنگ وريگ آن ومضر ريه محرورين ومصلحش سكنجبين وقدر شربتش تا سه درهمست ودر فلاحت مذكور است كه چون شاخ حيوانات را دفن كرده مكرر آب وهنديلون ميرويد واز مجربات شمرده اند هلئوو زعرور است هلقيقلا هندباست هليلج اهليلج است هليانه شاه ترجست هلموت و هليموت سلق جبلى است هلكه فرون السنبل است ونزد انطاكى ودهج الفار هلد اسم هندى عروق الصفر است همج نوعى از ذباب ومشهور بخر مگس است هميشه بهار وهميشه جوان ابروتست هنگ به هندى عليث است هندو ابهندى نوعى از پيش است هنگن بهندى ماهى زهر جست هنكاچهار بهندى سيساليوس است هند يا به فارسى كاسنى نامند وآن بستانى وبرى مىباشد وبستانى او دوقسم مىباشد يكيرا برگ بزرك ودراز وبا خشونة ومايل بتلخى وگلش كبود وبزرگ واو را هند باى شامى نامند وتبريد وترطيب او زياده از قسم صغير است ويكيرا برگ كوچك وگلش