(1) " جميل بن دراج " از بزرگان محدثين و فقهاى اصحاب امام صادق و امام كاظم (ع) است و از اصحاب اجماع مىباشد يعنى فقها بر تصحيح روايات او و عمل به آنها اجماع كرده اند و در بين فقهاء اصحاب اجماع كه شش نفرند، داناتر بفقه و بيناتر به احكام بوده و صاحب اصلى از اصول اربعمائة (چهار صد اصل) مىباشد. با فشار اقتصادى مىساخت و حاضر به قضاوت نبود بر خلاف برادرش " نوح بن دراج " كه از وى كوچكتر بود مع ذلك قضاوت كوفه را قبول كرد. بوى گفتند چرا قضاوت كوفه را قبول كردى و از عمال خلفا گرديدى؟ گفت:
بدين جهت كه روزى از برادرم پرسيدم چرا به مسجد حاضر نمىشوى؟! گفت: ازار (زير جامه) ندارم.
منظور از اين سخن نوح اينست كه هر كه با دستگاه موافقت نكند بايد با فقر دست بگريبان باشد چنان كه برادرم فاقد زير جامه است. به هر جهت اضافه بر مراتب علمى مراتب زهد و تقوى و عبادت او هم جالب توجه بوده " فضل بن شاذان " روايت كرده كه وارد بر " محمد بن ابى عمير " شدم و او در سجده بود سجده را طول داد. پس از آنكه سر از سجده برداشت گفتم: چقدر سجده را طول مىدهى؟ گفت: اگر سجده " جميل بن دراج " را مىديدى چه مىگفتى؟ روزى وارد بر " جميل بن دراج " شدم او هم در سجده بود سجده را طول داد پس از فراغت از سجده گفتم:
چقدر سجده ات طول كشيد؟ گفت: اگر سجده " معروف بن خربوذ " را مىديدى چه مىگفتى؟
البته اين اصحاب اقتدا به پيشواى خود، " موسى بن جعفر (ع) " كرده بودند كه حليف السجدة الطويله بوده است.
" جميل بن دراج " اضافه بر اينكه گنجينه علوم ظاهرى بوده از اصحاب سر " حضرت صادق (ع) " هم بوده است. كشاف حقائق، حقايق و اسرارى را به او القا فرموده و دستور داده بود كه جز آنچه رفقايت در آن اتفاق دارند چيزى را به آنها اظهار مكن. در پايان زندگى نابينا شده بود و در زمان امام هشتم بدرود زندگانى گفت.

مفاتيح البحث: هشام بن الحكم ⁽¹⁾، هشام بن سالم ⁽¹⁾، جميل بن دراج ⁽⁵⁾، الإمام جعفر بن محمد الصادق عليهما السلام ⁽¹⁾، الإمام موسى بن جعفر الكاظم عليهما السلام ⁽¹⁾، مدينة الكوفة ⁽²⁾، معروف بن خربوذ ⁽¹⁾، نوح بن دراج ⁽¹⁾، الزهد ⁽¹⁾، السجود ⁽¹⁾