هشام بن الحكم ، مدافع حريم ولايت (فارسي) - سيد أحمد صفائي - الصفحة ٢٤
شنيده ام شما داراى اطلاعات وسيعى مىباشيد و قادر به پاسخ هر گونه پرسشى راجع به هر موضوعى هستيد، شرفياب شدم كه با شما مناظره كنم. فرمود در چه موضوعى مىخواهى مناظره كنى؟ عرض كرد راجع به اعراب و حركات و سكون قرآن (علم - القرائه) مىخواهم از شما بپرسم.
امام (ع) بحمران بن اعين (1) توجه نموده فرمود با اين مرد راجع به اين موضوع مناظره كن. مرد شامى عرض كرد مىخواهم با شخص شما مناظره كنم نه با حمران، فرمود او از طرف من صحبت مىكند اگر در مناظره بحمران غالب شوى بر من غلبه يافته‌اى. شامى به اندازه اى با حمران گفت و شنود نمود و پرسش كرد و پاسخ شنيد كه خسته شد. امام فرمود چگونه ديدى حمران را؟ عرض كرد او را مرد دانشمند و بينائى يافتم از هر چه پرسش كردم پاسخ قانع كننده شنيدم. سپس امام به حمران فرمود تو از شامى پرسش كن حمران به امر امام مشغول سؤال و مناظره با شامى شد شامى در مدت كوتاهى محكوم و ساكت شد پس از آن عرض كرد مىخواهم با شما در علم عربيت مباحثه كنم فرمود با " ابان بن تغلب " (2) مباحثه كن. بحث بين شامى

(١) حمران ابن اعين شيبانى برادر زرارة بن اعين از بزرگان مشايخ شيعه كه در فضيلت و برترى آنان شك و ترديدى نيست مىباشد او يكى از قراء قرآن بوده و نام وى در عداد قراء برده مىشود ومىگويند حمزه كه يكى از قراء سبعه است از شاگردان حمران بوده و دليل تخصص او در علم قرائت اين است كه امام براى مناظره شامى، راجع به قرائت قرآن او را انتخاب كرد.
و به عقيده بعضى از دانشمندان علم رجال، زين العابدين على بن حسين (ع) را ملاقات و از محضر مقدسش درك فيض نموده است و از حواريين حضرت باقر و حضرت صادق (ع) شمرده مىشود، علاوه بر علوم دينى در علم نحو و لغت مهارت داشته و اخبار وارده در كتب رجال و آثار ائمه اطهار (ع) در مدح وى متواتر است و از آن اخبار چنين استفاده مىشود كه در جلالت قدر بر زراره فزونى دارد و از وكلاء امام بوده است و اين روايت بطريق عديده نقل شده كه امام فرمود حمران از شيعيان سابق ماست كه هرگز انحراف و ارتداد ندارد حمران از اهل بهشت است.
(٢) ابان بن تغلب بن رياح بن سعيد بكرى جريرى دانشمندى است كه در علم تفسير حديث - فقه - لغت - علم القرائة قرآن و دلائل آن پيشواى اهل زمان خود بوده سى هزار حديث از حضرت صادق حفظ داشته و تصنيفات بسيارى دارد مانند تفسير غرائب القرآن - كتاب فضائل - كتاب احوال صفين. خدمت حضرت زين العابدين و باقر العلوم و حضرت صادق (ع) رسيده و مورد عنايت و لطف مخصوص ايشان بوده حضرت باقر (ع) به او مىفرمود در مسجد مدينه بنشين و براى مردم فتوى ده كه دوست دارم در ميان شيعه من مانند تو را ببينند. امام ششم (ع) بابان بسيار علاقمند بود هر گاه خدمت امام مىرسيد امر مىفرمود براى ابان و ساده مى انداختند و با وى مصافحه و معانقه و احوال پرسى مىكرد و احترام بسيار درباره او معمول مىداشت هر گاه به مدينه وارد مىشد مردم براى استماع حديث و استفاده از بيانات او جايگاه مخصوص پيغمبر را در مسجد براى او خالى مىكردند و به قدرى جمعيت در مسجد ازدحام مىكرد كه جاى خالى باقى نمىماند. در زمان امام ششم جهان را بدرود گفت چون خبر فوتش به آن امام رسيد بر او رحمت فرستاد و سوگند ياد كرد كه مرگ ابان دل مرا به درد آورد. فوتش در سال ١٤١ هجرى اتفاق افتاد و حضرت صادق از مرگش خبر داده بود. در جلالت قدر " ابان " گواهى مخالفين سند پر ارزشى است ابراهيم نخعى كه از علماى عامه است درباره او مىگويد " كان ابان (ره) مقدما في كل فن من العلم في القرآن والفقه والحديث والادب واللغة والنحو " ابان در هر فنى از فنون علم از علم قرآن - حديث - ادبيات - لغت - نحو بر همه تقدم و پيشوائى داشت. ذهبى در كتاب ميزان الاعتدال در حق ابان مىگويد " شيعى صلد لكنه صدوق " ابان شيعه محكم است لكن بسيار راستگو است.
تنقيح المقال
(٢٤)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 ... » »»
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 1 - شرح حال زاره 2
2 2 - اسامى رواتى كه هشام نام دارند 3
3 3 - شرح حال مرحوم سيد مرتضى (اعلى الله مقامه) 6
4 4 - شرح حال مرحوم شيخ مفيد (قدس سره) 7
5 5 - بيان سر ترديد بين كندى و شيبانى و ترديد بين كوفى و بغدادى 10
6 6 - شرح حال جهم بن صفوان 11
7 7 - وجه تسميهء واسط 12
8 8 - شرح حال مرحوم ابن النديم (رضوان الله عليه) 13
9 9 - نقل كلام بعضى از انتقاد كنندگان هشام در بيان انحراف بدوى هشام و پاسخ آن 14
10 10 - شرح حال مرحوم حاجى شيخ عبد الله مامقانى صاحب كتاب تنقيح المقال 16
11 11 - شرح حال مرحوم ابو عمرو كشى صاحب رجال كشى (رحمة الله) 17
12 12 - ترجمهء حمران بن اعين (ره) 24
13 13 - ترجمهء مؤمن طاق (قدس سره) 25
14 14 - ترجمهء حمزهء طيار (رضوان الله عليه) 27
15 15 - ترجمهء على بن منصور ابو الحسن كوفى 28
16 16 - ترجمهء ابو مالك ضحاك حضرمى 28
17 17 - شرح حال مرحوم ابن شهر آشوب (قدس سره) 29
18 18 - ترجمهء قيس ماصر (ره) 30
19 19 - ترجمهء حسن بن على بن يقطين (ره) 31
20 20 - ترجمهء سليمان بن جعفر جعفرى و داود بن قاسم (رحمهما الله) 32
21 21 - شرح حال مرحوم صدوق (قدس سره) 45
22 22 - ترجمهء حسين بن خالد صيرفى 50
23 23 - ترجمهء على بن اسماعيل ابو الحسن اشعرى 52
24 24 - شرح حال مرحوم علامه حلى (اعلى الله مقامه) 52
25 25 - بيان برهان تفكك رحى 56
26 26 - بيان نظريهء جديد مبنى بر اينكه حد فاصلى بين جرم و انرژى نيست 61
27 27 - انتقاد گفتار عبد الله نعمه و بيان اينكه قول بجسميت الوان و طعوم وروايح، مستلزم قول بتداخل نيست 62
28 28 - نقل بعضى از رواياتى كه دلالت بر جسم بودن روح دارد 66
29 29 - ترجمهء موسى المشرقى وموسى بن صالح و ابو الاسود 73
30 30 - مناجات هشام بن الحكم كه حاكى از اخلاص وى نسبت باهل بيت عليهم السلام است 74
31 31 - روايت ابن قولويه از على بن جعفر بن محمد كه حاكى از اين است كه محمد بن اسماعيل براى موسى بن جعفر (ع) سعايت كرد وسبب قتلش را فراهم نمود 75
32 32 - ترجمهء عبد الرحمن بن حجاج 75
33 33 - ترجمهء جميل بن دراج 76
34 34 - ترجمهء محمد بن حمران وبيان اينكه محمد بن حمران نام سه نفر از روات مىباشد 77
35 35 - شرح حال محمد بن ابى عمير 77
36 36 - ترجمهء محمد بن هشام خثعمى 79
37 37 - سر اينكه عامه گمان كرده‌اند كه بدا از امتيازات شيعه است 81
38 38 - ترجمهء هشام قوطى 83
39 39 - ترجمهء جاحظ 84
40 40 - ترجمهء نظام 84
41 41 - شرح حال قاضى نور الله ششترى (قدس سره) 86
42 42 - ترجمهء عباس بن عبد المطلب (ره) 88
43 43 - نامها وعناوين ومراتب و درجات روحانيان سازمان ديانت مسيح (ره) 89
44 44 - ترجمهء عمرو بن عبيد بصرى 97
45 45 - دو سؤال اضافه‌يى كه در روايات سماء والعالم مجلسى در مناظرهء هشام با عمرو بن عبيد است 101
46 46 - ترجمهء يونس بن يعقوب 102
47 47 - ترجمهء ضرار بن عمرو ضبى 105
48 48 - توضيح مثال معروف (اعطانا والله من جراب النورة) و ذكر مورد اصلى آن 121
49 49 - نقل قسمتى كه در ذيل روايت كشى راجع بوفات هشام بن الحكم ديده شده 121
50 50 - شرح حال مرحوم علامهء مجلسى (قدس سره) 123
51 51 - نقل معانى (زنديق) از فرهنگ نفيسى 126
52 52 - معانيى كه دانشمندان براى كلمهء (استوا) و (عرش) ذكر كرده‌اند واينكه كداميك از آن معانى مناسب با مقام است 127
53 53 - نقل كلام فخر الاسلام از كتاب خلاصة الكلام براى توضيح عقيدهء مسيحيان 137
54 54 - بررسى عقايد صوفيه و نقل بعضى از كلمات شيخ عزيز نسفى 140
55 55 - ترجمهء ابن ابى العوجاء و نقل روايتى از كافى 141
56 56 - شرح حال محمد بن يعقوب كلينى (قدس سره) 144
57 57 - شرح حال مرحوم فيض (قدس سره) 148
58 58 - شرح حال مرحوم صدر المتألهين (قدس سره) 149
59 59 - نقل كلام امير المؤمنين براى تأييد اينكه اختلاف شب و روز وحركت آفتاب وماه دو دليل جداگانه مىباشد 153
60 60 - ذكر طبقات شش گانه چشم و توضيح آنها 157
61 61 - ترجمهء ديصانيه و عقايد فرق مختلفة آنان 172
62 62 - شرح حال مانى و عقايدش (نقل از ملل و نحل شهرستانى) 173
63 63 - شرح حال مرقيونيه و فرق آنان (نقل از ملل و نحل شهرستانى) 175
64 64 - ذكر روايتى در تأييد معنايى كه مرحوم ميرداماد (قدس سره) براى (صمد) ذكر كرده 185
65 65 - ترجمهء معاوية بن وهب 188
66 66 - نقل روايتى كه امير المؤمنين (ع) معانى (واحد) را در آن بيان فرموده 189
67 67 - ترجمه وشرح حال خواجهء طوسى (قدس سره) 210
68 68 - ترجمهء فاضل استرآبادى (قدس سره) 213
69 69 - نقل روايتى از امام هشتم براى تأييد معنايى كه فاضل استرآبادى براى امر بين الامرين فرموده 214
70 70 - ذكر روايتى براى تأييد معناى چهارم 216
71 71 - بيان مراد (قول) در آيهء شريفه (فبشر عبادى الذين يستمعون القول الآية) 237