هشام بن الحكم ، مدافع حريم ولايت (فارسي) - سيد أحمد صفائي

از " هشام بن الحكم " پرسيد آيا ممكن است حق در دو جهت متقابل قرار گيرد؟
هشام: ممكن نيست.
يحيى: چنانچه دو نفر در حكمى از احكام دين نزاع و اختلاف داشته باشند آيا ممكن است هر دو بر حق يا هر دو باطل باشند؟ يا حتما يكى بر حق و ديگرى بر باطل است؟
هشام: از پاسخ پرسش سابق دانسته شد كه ممكن نيست هر دو بر حق باشند.
" يحيى " به منظور اينكه هشام را در بن بست قرار داده و خشم هرون را بر او برانگيزد گفت: مرا خبر ده از نزاع و خصومتى كه " على بن ابيطالب " (ع) و " عباس بن عبد المطلب " (1) در خصوص ميراث پيغمبر نمودند، كدام يك بر حق و كدام يك بر باطل بود؟
" هشام " انديشه كرد كه اگر بگويد على بر باطل بود بر خلاف وجدان و واقع و عقيده خود سخن گفته و كافر خواهد شد، و اگر بگويد عباس بر باطل بود گرفتار خشم هرون گشته حكم اعدامش صادر خواهد شد، و اين مسأله براى هشام تازگى داشت و هيچ فكرى راجع به آن نكرده بود تا پاسخى آماده و مهيا داشته باشد، در اثناء

(1) " عباس بن عبد المطلب " سه سال قبل از عام الفيل به دنيا آمده و بسال 32 هجرى درگذشته است. عموى پيغمبر و از اصحاب معروف است پيغمبر براى او امتيازات و احتراماتى مقرر فرمود، و بعضى او را از اصحاب امير المؤمنين نيز شمرده اند، و بعضى از اصحاب رجال درباره عمل به رواياتش نظر به اينكه در حفظ حق على و فاطمه عليهما السلام چندان جديت و اهتمام به كار نبرده ترديد و توقف نموده اند. چنان كه رواياتى در مدحش رسيده، رواياتى هم، در ذمش وارد شده. صاحب مجمع البحرين او را از طلقاى فتح مكه شمرده. روايت صحيحى كه مرحوم " كلينى " از " سدير " از " امام باقر (ع) " نقل كرده، طليق بودنش را تأييد مىكند، چه در آن روايت امام " عباس " و " عقيل " را از طلقا شمرده، لكن از طلقاى مكه نيست بلكه از طلقاى جنگ بدر كه در حدود هفت سال قبل از فتح مكه واقع شده مىباشد. و " مرحوم مامقانى " مىگويد: مؤرخان او را آخرين نفر مهاجرين دانسته وگفته‌اند هنگاميكه پيغمبر عازم فتح مكه بود عباس را كه بعنوان مهاجرت از مكه بسوى مدينه مىرفت در جحفه يا ذو الحليفة ملاقات فرمود پس از ملاقاتش امر فرمود كه رحل خود را به مدينه بفرستد و خود با پيغمبر به مكه برگردد به هر جهت چون روايات در مدح و ذمش مخالف است بعضى گفته‌اند به احترام پيغمبر سكوت درباره وى اولى است.

(٨٨)