2 - اختلاف روز و شب - و ظاهر اين است كه هر يك از اين دو قسمت دليل جداگانه است (1) بنا بر اين حركت آفتاب و ماه مربوط بتعاقب روز و شب نيست چنان كه بنا به نظريه جديد مطابق هيئت كپرنيك و اكتشافات كپلر و گاليله روز و شب مستند به حركت زمين كه موجب تاريك و روشنى فضا است مىباشد. زيرا كه شب در حقيقت چيزى جز سايه زمين نيست كه دائما از مشرق زمين بسوى مغرب آن در حركت است، و روز هم چيزى جز طلوع آفتاب نيست كه هميشه از مشرق زمين پيدا و در مغرب آن ناپديد مىشود. زمين مطابق اظهار فلاماريون دانشمند شهير فلكى داراى چهارده نو حركت مىباشد كه ما به ذكر دو نوع آن مىپردازم:
1 - حركت وضعى يا شبانه روزى كه از آن شب و روز توليد مىشود.
2 - حركت انتقالى ساليانه كه از آن فصول هويدا مىگردد. نظير گاهواره از محور استوائى به سمت چپ وراست حركت مىكند، در آغاز سال به سمت شمال مىغلطد تا 180 روز (شش ماه) و سپس برگشته در مدت يكصد و هشتاد روز ديگر به سمت جنوب گردش نموده به حال اول برمىگردد نتيجه اين حركت تفاوت حرارت نيم كره شمالى و جنوبى در فصول مختلفه و تفاوت ساعات شب و روز در فصول اربعه و نزول بارانها و وزش بادهاى موسمى و زمستانى است. بنابر اين چه مراد از اختلاف الليل والنهار تعاقب روز و شب باشد و چه كم و زياد شدن روز و شب كه " علامه مجلسى " احتمال داده، باشد استدلال بر محور حركت وضعى و انتقالى زمين دور مىزند و در زمان حكومت و قدرت هيئت بطلميوسى با نبود وسائل اكتشافى عصر -