(1) " جهم بن صفوان " از زعماى جبريه است. در ترمذ ظهور كرد و بر خليفه زمان كه مروان بود خروج كرد و به اتفاق سريج بن حارث بر ضد والى مروان در خراسان كه نصر بن سيار بود قيام كرد. در اواخر زمان مروان احوز بن سالم مازنى بسال 128 وى را بقتل رسانيد.
" بغدادى " مىنويسد كه اتباع وى امروز در نهاوند موجودند. گروهى از آنان بوسيله دعوت اسماعيل بن كبوس شيرازى مذهب رئيس ما، ابو الحسن اشعرى را پذيرفتند، و به اهل سنت ملحق شدند. بعضى از عقايد وى از اين قرار است:
1 - انسان در افعالش مجبور است و خداوند بدون قدرت و اراده وى افعال را در او ايجاد مىكند و نسبت افعال بوى مانند نسبت افعال بجمادات مجازيست. چنان كه به درخت نسبت ميوه دادن مىدهيم افعال را هم به انسان نسبت مىدهيم.
2 - علوم خداوند حادث است بدون اينكه محل و معروضى داشته باشد.
3 - توصيف خدا بشيئى - عالم - حى، مريد، جايز نيست. (الفرق بين الفرق).

مفاتيح البحث: مدينة الكوفة ⁽¹⁾، مدرسة المعتزلة ⁽¹⁾، هشام بن الحكم ⁽³⁾، الشهادة ⁽¹⁾، خراسان ⁽¹⁾، القتل ⁽¹⁾