اشكالات تصحيح كتاب ومعذرت از صاحبدلان واولو الالباب بر صاحبدلان كه روى سخن با ايشان است پوشيده نيست كه تصحيح وتنقيح كتابهايى كه نادر الوجود وقليل النسخة است مانند تصحيح وتنقيح كتابهايى نيست كه نسخه‌هاى آنها بسيار، وشايع وساير در اقطار وامصار است، كتبى كه پيوسته در دسترس بوده وعلما وفضلا خلفا عن سلف درس وبحث ومقابله وتصحيح واستنساخ واستكتاب آنها را وجههء همت ساخته وبشرح وبيان وتحشيه وتعليق واشاعه ونشر آنها پرداخته اند، ميتوان براى مثال باين قبيل كتب كتب اربعهء خاصه وصحاح ستهء عامه را ذكر نمود، زيرا هر مشكلى كه در اين قبيل كتابها بوده پيشينيان در اين طول زمان راه حل آنرا بقدم جد وجهد پيموده وگره آن مشكل را از روى صدق دل بسر انگشت تحقيق گشوده‌اند پس در تصحيح وتنقيح اين نوع كتابها صلاحيت متصدى ومراجعه بمأخذ در موارد لزوم كافى است بخلاف كتبى كه نسخ آنها در دسترس نبوده واز زمان تأليف هر گز مورد مقابله وتصحيح قرار نگرفته وهنوز عالمى بعنوان بررسى وتحقيق بآنها دست نيازيده است بلكه بقول معروف تا كنون دست كسى بدامان وصال آنها نرسيده وهنوز بكر است، پر واضح است كه فرق ميان اين دو تصحيح و دو نوع كتب بسيار بلكه خارج از حد اندازه گيرى و قياس است چنانكه شاعر گفته:
ميان ماه من تا ماه گردون * تفاوت از زمين تا آسمان است بديهى است كه هر چند دايره تنگتر باشد كار سختتر خواهد بود مثلا اگر تأليف قديمتر باشد ونسخه منحصر بفرد باشد و در عين حال مشوش ومغلوط ودستخورده، إلى غير ذلك از مشكلاتى كه موجب مزيد صعوبت امر ميگردد تا كار بجائى رسد كه تصحيح ممكن نباشد.
بعد از تمهيد اين مقدمه ميگوئيم: