خيسانيده بطريق چوب چينى بجوشانند تا آب بثلث رسد پس صاف نموده سه حصه كرده صبح وظهر وشام با قدرى نبات نيمگرم كرده بنوشند وتا دوازده روز نهمين نهج بياشامند وبعضى زياده از اين تجويز كرده اند وپرهير بد ستوريست كه در چوب چينى مذكور شد واگر عضو عليل بنحار او بدارند نافعست وثيقهء قبل از شروع از لوازم وبعضى مجموع شصت مثقال او را جوشانيده صاف نموده در عرض دوازده روز ميدهند وبعضى قدر سه روزه را يكدفعه جوشانيده سه حصه كرده سه روز مينوشند وحقير را مظنون آنست كه ببوحم فساد آن كردد وهر روز جوشانيدن را كه سه روز خيسانيده باشند بهتر ميداند وموافق قاعدهء كليه حكماى سلف است دستور ثقيه در قسم ثانى دستورات در باب مطبوخات مذكور خواهد شد وقواعد كليه مجملا در آن باب مسطور است دستور آشاميدن پاد زهر بايد در دو ماه اول بهار خورده شود واول ميزان نيز جايز است وثقيه بمسهلت ومقييات لازمست وچند روز بايد نخود آب خورد وبغذاهاى لطيف اكتفا نمود وروزيكه فاد زهر تناول مىنمايند بايد معده ممتلى نباشد ودر سال اول يكدانگ فاد زهر حيوانى را با ادويهء كه مذكور مىشود حب نموده سه حصه كرده سه روز بنوشند وقدرى شربت نبات يا بيد مشك بياشامند وهر سال قدرى اضافه نمايند تا قدر او بيك مثقال ويك مثقال ونيم رسد وبعضى تا دو مثقال جايز دانسته‌اند وهر سال بقدر نيمدانگ ودر مرطوب المزاج يكدانگ زياده كنند وقبل از سن چهلسالكى جايز نيست بلكه قبل از پنجاه وپنج وشصت سالگى نبايد خورد ودو روز قبل ويك هفته بعد از خوردن او از جماع ودر حمام واعراض نفسانى وحركات عنيفه وترشيها وسبزيها اجتناب نمايند وآسايش وتفريحرا لازم دانند فاد زهر ومرواريد را بسنگ سماق بسايند وباين نسخه حب سازند طباشير مرواريد هر يك نيم مثقال عود قمارى دو دانگ صندل سرخ وسفيد هر يك چهار دانگ مصطكى يكدانگ عنبر اشهب مشك هر يك نيمدانگ ورق طلا ده عدد ورق نقره بيست عدد با نبات بقوام آورده بسرشند ونزو حقير اولى آنست كه فاد زهر را با معاجين مناسبه تركيب كرده گاهى بقدر حاجت تناول نمايند وشرب مقدار كثير را در دفعه واحده باعث احراق مفرط واخلاط دانند والله اعلم بالصواب دستور استعمال ماء الجبن جهة مواد محترقهء سود اوى وحدة صفرا وثقيهء كرده وتقيح مراره وسدد واسهال نمودن مواد محترقه وترطيب اعضا وامراض سوداوى مستعمل است بز سرخ زاغ چشم را كه از ولاده او يكماه گذشته باشد تعليف باسفناج وكاهو وشاهتره وخبازى وقصيل وبقول بارده كرده هر روز صد وهشتاد ومثقال شير آن را كه دو رطل باشد در ديگ پاكى جوشانيده در اثناء جوشيدن پانزده مثقال سكنجبين ساده ويك مثقال سركه در آن ريخته با چوب انجير كه پوست از آن باز كرده باشند بر همزنند تا شير بريده شود انگاه از پنبه صاف نموده شب در جائى بگذارند كه ته نشين كردد روز ديگر نود ومثقال صاف آن را با سكنجبين افتيمونى ازوم مثقال تا پانزده مثقال مخلوط كرده سه حصه نموده نيم كله بسه دفعه بنوشند وقاصله ما بين هر دو دفعه نيمساعت بايد تا يك ساعت وغذا را بعد از چهار پنجساعت تناول نمايند وسفوف سوداكه در باب سفوفات مذكور است در امراض سوداوى هر روز به آن استعمال نمايند ودر رفع سدد وامراض صفراوى با ادويهء مناسبهء آن وبعد از هر سه چهار روز از جنوب مسهله ء موافقه بنوشند وروز مسهل وروز قبل از آن نخود آب وساير اقيمه شور با ومثل بلاد وامثال آن تناول نمايند وبعضى از اطبارا دستور آنست كه بعد از صاف كردن ماء الجبن ونيم مثقال نمك جوشانيده كف گرفته استعمال نمايند وبجهة ته نشين شب نبايد گذاشت ودستور اول بهتر است وسكنجبين افتيمونى در باب اشربه مذكور است وهر گاه جهة امراض صفراوى رسد واستعمال كنند بجاى سكنجبين افتيمونى سكنجبين بزورى بارده ومعتدله بايد كردد واجتناب از لبنيات وغذاهاى غليظه ومتجر كنند وحلويات وترشيهاى شديد بمجموعه لازمست وهر گاه ترطيب محض مقصود باشد شير را با پنير مايه دلمه ترتيب داده آب آن را بدون جوشانيدن با اشربه موافقه بنوشند وهر گاه شير تر بهم نرسد از شير گاو نيز جايز داشته اند وهر گاه افتيمون وشير را با تمر هندى بالسويه در ماء الجبن خيسانيده بنوشند در اسهال سودا بيعديل است دستور آشاميدن شير شتر والاغ در تشخيصات در طى ذكر لبن مجملا مذكور شد وشير شتر در استسقاى زقى وطبلى با بول او بغايت نافع ومسهل زرداب ومفتح سدهء جگر وسپرز ورافع ضيق النفس بارده است ونزد جمعى جهة حارهء آن نيز بيعديلست وچون با قرصها واشتر بارده ومعتدله بنوشند اول ربع رطل بياشامند وهر روز ده درهم اضافهء نمايند به حدى كه بطمع گران نيايد زياده كنند تا تجاوز از يكرطل كرده بدو رطل رسد وهر گاه طبع مجيب نباشد تا بقدر نيموزن شير بول شتر مخلوط بايد كرد وماداميكه بول صاحب امراض بقدر شير وزياه از آن دفع شود وزرد منحدر گردد واطلاق فرمايد ودر آروغ طعم شير ظاهر نگردد ودر معده ترش نشود علامت موافقت وعدم تجبن است وچون تجبن ظاهر گردد وترك بايد كرد وجهة رفع تجبن دو دانگ سكبنج تناول نمايند واگر اقتصار غذا وآب باو كنند وغذاى ديگر وآب نخورند بهتر است واگر طلاق زياد كند وباعث ضعف شود يكروز بنوشند ودو روز ترك كنند ومقويات قابضه مثل مصطكى وسنبل وقرص زرشك قابض وامثال آن اضافه نمايند
(٢٧٩)
