بستانى فرنجمشك است قرفه اسم جنس پوست هر درخت وچوب آنست ومراد اطبا پوست درخت خاصى است قسمى از آن خوشبوى وسطبر وسياه مانند رنگ قرنفل ودر بوى شبيه به آن واو را قرقة القرنفل باين سبب گويند وقسمى مايل بسرخى ودر سطبرى كمتر از قرقه القرنفل وشيرين تر از آن ودر بوى شبيه بدار چينى است وقرقة الدارچينى گويند ونزد بعضى پوست درخت دارچينى است وجميع غير آن دانسته‌اند وقسمى مخطط بخطوط وقسمى سفيد وزود شكن مىباشد وبهترين اقسام قرقة الفرنفل است وبولس گويد ودر افعال ضعيفتر از دارچينى است ونزد جمعى آن را قويتر از دارچينى دانسته‌اند وقرقة القرنفل در مزاج وافعال مشابه قرنفل واز آن ضعيفتر است در آخر دويم گرم وخشك ومقوى اعضاى باطنى ودر تقوية معده وجگر سرد قويتر از دارچينى وجهة فالج ولقوه وصرع وامراض عصب ودرد مفاصل نافع وضماد او با سركه رافع برب وقويا وشربتش تا دو درهمست وبدلش سليخه است قرنفليه بلغة مغربى گياهى است برگش شبيه شبيه به برگ لبلاب وبرگ بنفشه واز آن كوچكتر وساقش بقدر زرعى وبا شعبها وبا خشونت وگلش وبنفش مايل به سفيدى ودر بوى نشته بقرنفل وبيخش مانند حربق سياه ودر بوى شبيه بدارچينى ودر موضع نمناك وسايها واكثر بادر ونج ميرويد در دويم گرم وخشك ومحلل رياح ومغص ورافع صرع وبوئيدن او جهة زكام وآب طبيخ او جهة عسر النفس وسرفهء رطوبى وعسر البول وجلوس در طبيخ او جهة احتباس حيض وضماد برگ او جهة صرع دو رم ريحى ورطوبى چشم وابتداى غرب وورم پستان ودفع انجماد شير آن مفيد وخوردن بيخ او جهة احتباس حيض واخراج جنين ويا شراب جهة كزيدن هوام وضماد مطبوخ او در آب جهة كوفتگى اعضا مفيد وروغنى كه در او جوشانيده باشند جهة لرز وكزاز مفيد ومضر محرورين ومصلحش بنفشه وقدر شربتش يك درهم است قراقاط بلغة تركى اسم ثمر درختيست بقدر فلفلى ودر ترشى شبيه بزرشك ودر افعال قريب به آن وظاهرا نوعى از او باشد وبغداوى اشتباه نموده وآن را زقال دانسته است زقال اسم فارسى قرانياست قراصيا اسم رومى وبه عربى حب الملوك وبه فارسى آلو بالو نامند وگيلاس قسم شيرين اوست وآلوبالو در دويم سرد ودر اول خشك وقابض ومسكن تشنگى وحدة خون وصفرا ومقوى ورافع غثيان والتهاب ودانه او را چون شيره گرفته با عشر آن رازيانه بنوشند جهة سنگ مثانه وحرقة البول بيعديل وخشك او قابض تر وچون مغز دانه او را با پنبه كهنه نرم كوفته فتيلهاى باريك ساخته دراحليل بگذارد رافع جراحت مجارى بول ومنقى بول المدة وحرقة البول وگيلاس در اول سرد وتر وملين طبع وسريع الاستحاله بخلط غالب ومحرك باه محرورين وبعد از طعام مورث تخمه ومضعف معده وجهة خشونة حلق وشش مفيد است ومصلحش جوارشات وصمغ هر دو كرم وخشك وجالى ومغرى ودر قطع سرفه مجرب ومقوى باه ومفتت حصاة ومحرك اشتها ورافع خشونت حلقوم والتيام دهندهء زخمهاى باطنى وضماد او جهة نيكوئى رنگ رخسار مؤثر واكتحال او مقوى باصره ورافع جرب چشم وقدر شربتش يك مثقال است قرة العين جر جير المؤ وكرفس الماء نيز گويند چه آن در طعم ورايحه شبيه است بجر چه ودر برگ وساق شبيه بكرفس است ودر آبها ميرويد وگلش زرد وباعطريت وتندى در آخر دويم كرم وخشك ومحلل ومدر بول وحميض ومفتح سنگ كرده ومسخن مزاج وهاضم ومفتح سدد ورافع درد پهلو ويرقان وسپرز وقرحهء امعاء ومغص وحابس نزف الدم احشا وسرخ كنندهء رخسار ونطول طبخ او مسكن لرز وقشعر بره ومضر سفل ومصلحش عنابست قرع به فارسى كدو وبتركى قباق نامند ودو قسم مىباشد يكيرا كدوى سبز ويكريرا رومى گويند مجموع او در دويم سرد وتر وملين ومفتح ومدر بول وعرق ومسكن تشنگى وقليل الغذا وآب مطبوخ او وآنچه بخمير گرفته ويكشب در آتش قون وشور گذاشته باشند با عسل واندكى نطرون مسهل باعتدال صفرا وبا فلوس خيار شنبر وتربجين وخميرهء بنفشه جهة تبهاى صفرا وى دو موى وبا تمر هندى وشكر جهة اخراج صفراى سوخته وحرارة دماغ وسواس وجنون ورمد ودرد سريكه از بخارات حاره باشد وثيقهء مواد كرده وامعاء مفيد وقدر شربتش تا چهل وپنج مسقال است وخوردن كدو با مزورات جهة تبهاى حاره وسرفه وجگر كرم وترطيب بدن ودماغ مؤثر ومرق خروس بچه كه با كدو طبخ يافته باشد يا با مغز تخم او جهة رفع غشى تبهاى حاره وسمية اخلاط بيعديلست ومرباى او جهة مواد سوداوى وتقوية دماغ وتوليد خلط صالح مؤثر ومسير عبارت از اوست ومذكور مىشود وترشى او ملطف وهاضم ومسكن حدة خون وصفراست واقسام كدو مولد نفخ ومضعف معده ومسقط اشتها ومضر مواد بلغمى وسوداوى كه از احتراق بلغم باشد وباعث قولنج وبتنهائى سريع الاستحاله بخلط موجود در معده وبا اغذيه متقلب بطبع غالب او مىگردد وهر گاه در معده فاسد شود مانند جنار مولد خلط سمى است ومصلحش زيره وادويهء حاره ودر مزاج صفراوى غوره وسركه وامثال او وضماد كوبيدهء او جهة او رام حاره والتهاب معده واحشاء ودرد سر حار ورفع بيخوابى وخشكى دماغ وقطور او با روغن گل جهة درد گوش وورم حارهء آن وسعوط او با شير دختران جهة سرسام وهذيان وبيخوابى وغرغره آب او جهة خناق مفيد وسائيدهء خشك او جهة سرفه ودرد سينه والتهاب صفرا ودرد گلو واكتحال به آب گل وآب ثمر گل