پخت سازند وپياز وزردك وكند نارا چند جوش داده لزو جهة او را گرفته با آب سرد بشويند وبا گوشت وسركه وادويهء وخوشبو مهره پخته ويا عسل وسركه چاشنى داده وقدرى زعفران اضافه كنند سگر چه امين الدوله گويد كه نباتيست برگش شبيه به برگ مورد ودروسط او خالى شبيه بچشم وبحى العالم كبير شباهتى دارد گرم وخشك وجهة صلابت پسرز نافع ومسهل سودا ومؤلف تذكره گويد كه حب السواك است سكنجبين معرب از فارسيست وبيونانى صاغافيون نامند وآن صمغ نباتيست در شكل شبيه بخيار وبهترين صمغ او صاف بيرون سرخ امذورن سفيد است كه با رطوبت ظاهر ودر بوى ما بين حليث وقته باشد وگويند قنه مستحيل باو مىشود وفرق ميان رطوبت اوست وقوتش تا بيست سال باقى ميماند ودر سيم گرم وخشك وبعضى خشكى او را در دويم دانسته‌اند وسخن وملطف وجالى ومحلل رياح واو رام صلبه ومدر حيض ومسهل بلغم غليظ وجاذب از عمق بدن ومفاصل ومسهل ماء اصفر وباقوت ترياقيه ومصلح ادويهء مسهله وقاتل اقسام كرم معده وجنين ومخرج اقسام آن وجهة امراض بلغمى وربو وسعال ودرد سينه واستسقا ودرد مفاصل ونقرس وبتهاى بلغمى وسود اوى وصرع وفالج وصداع بارد ومغص او با شراب جهة گزيدن هوام وبا عسل جهة نقويه باه وضماد او جهة جذب پيكان وخار از اعضا وازالهء آثار جلد ونعقد عصب وبواسير وعرق النسا والتيام عضل مقطوع وتحليل خنازير وسلعه وفرزجهء او جهة احتباس حيض وبخورا وجهة اختناق رحم وصرع واكتحال او جهة نزول آب وظلمت بصرنافعست ومضر محرورين ومورث او رام باطنى ومضر مثانه ومصلحش شق ومضر كرده ومصلح او كتيرا وقدر شربتش تا يك درهم وبدلش قنه وگويند در غير رفع سموم را بتابخ بدل اوست سگ عصارهء آمله است وغير اصلى او مركب است از مازد وعصارهء غورهء خرما كه بلخ نامند وآن نوعى از رامك است در دويم سرد وخشك وحابس قى وطبع ومقوى ماسكه اعضا وقاطع عرق ورايحهء نوره وبدبوئى بدن وقدر شربتش تا دو مثقال وبدلش زامك است سك المسك چون سك اصلى وغير اصلى را با قدرى مشك بپا ميزند باين اسم خوانند وچون در نافه مشك گذارند مسمى بسك الجلود است چون نافع را در آب خيسانيده و سگ را با آن اب بسرشند سك الماء مامند وچون نافه را گوبيده با او بپا ميرند سگ الاكراس گويند واقسام او مايل بگرمى دور افعال قريب برامك است وقسمى از سك المسك از جمله طيوبست مؤلف شفاء الاسقام گوبد كه او مقوى احشا ومحلل ومفتح ومبهتى ومفرح وجهة درون ومفاصل واسهال وفرمف حيض نافع وطريق ساختن آن آنست كه ده رطل آب غورهء خرما را با سه رطل ما زوى سائيده بجوشانند تا قريب بانعقاد كردد واز آتش بردارند ويكر طل از او ويكر طل سنبل الطيب ولسان المعصافير وبسباسه وبرگ جوز برا وقرنفل وقاقله كبار وصغار وكبابه وعود هندى سى مثقال دارچينى سى مثقال دار چينى سه وقيه صندل زرد ونيم رطل زعفران پنج درهم صمغ عربى كرطل مجموعرا نرم سائيده و آب مذكور قرايب الانعقا وبسرشند وقرص ساحة خشك كنند پس قرصها را نرم سائيده وباده درهم مشك خالص ومنيقنج قرص بسازند واستعمال نمايند سكنجبين مؤلف او بقراط است ومنافع كليه او تقليح وتقطيع وتلطيف غليظ وتعليظ رقيق وتسكين حدة خون وصفر است ومضر صاحبان سعال وسحج وآبله وحصبه ومصلحش ماء الشعير است وبدلش جلاب وشربت نيلوفر واقسام او در دستورات بيان شده سكنكور اسم فارسى عنب الثعلب است سكپنج حجرلها غيطوس است سگ ابى اسم فارسى قضاعه است سگ ديوانه اسم فارسى كلب الكلب است سكودا اسم تركى خلافست سكال امين الدوله فنجيوش است سليخه پوست شاخهاى درختيست مثل لولهاى تنگ سوراخ وبيونانى اسليوس نامند ومخصوص هند وعمان است برگ ودرخت او شبيه بسوس كبود وساقش غليظ وپوست او سطبر وهفت قسم مىباشد يكى زرد وغليظ وخوشبو دويم سرخ بلون بيخ مرجان وصفايحى وخوشبو سبز سفيد مايل بزردى وبيرايحه چهارم ما بين سرخى وسياهى ورقيق پنجم رقيق كبود ودر بوى شبيه بگلسرخ ششم شبيه بقسط وغير براق هفتم رقيق وبسيار سياه وبدبو وگويند از درخت دارچينى نيز بهم مىرسد وآن مستحيل بدارچينى مىشود وبهترين او قسم اول ودويم و پنجم است كه با تندى طعم وقبض باشد وتلخ نباشد وقوتش تا هفت سال باقيست در آخر دويم گرم وخشك ولطيف وملطف ومنضج ومسخن ومقطع ومفتح سدد ومحلل ومقوى اعضا وتدرحيض وفضلات ومخرج جنين وحصاة وجهة ربو وسعال ودرد حجاب و بعده ورحم ومنع نزلات وزكام رفع سميت ادويه وزهر افعى وبتهاى نوبه وعدة باصرة وتقويه وثقيهء رحم وخوشبو كردن او و تحليل رياح نافعست شربا وبخورا وضمادا واكتحالا وجلوس در طبيخ او وتدفين سجار او جهة بهم آوردن فم رحم بسيار مؤثر است ومضر كرد ومصلحش كتيرا وبدلش دار چينى وقدر شربتش تا دو درهم است سلق به فارسى چغندر نامند آنجه در غاير سبزى وبزرگى برگ سبز اسوز گويند وآنچه ريزه برگ ومايل بزودى وساق وبرگ باريس بار وسلق بيض نامند مركب القومى وحرارتش در اول وبا لو رفيعه وقوة