ماكول آنست وفطر مخصوص انواع غير ماكوله وهر يك مذكور شد كمافيطوس معرب از طامانيطس يونانيست كه بمعنى صنوبر الارض باشد نباتيست وز بوشبيه بصنود ودر طعم تلخ وبا اندك قبض وتندى وساقش بلند نمىشود وبرگش در پيچيدگى وتراكم وپرى از رطوبت شبيه است بحى العالم صغير كه به فارسى هميشه بهار نامند برگش از آن ريزه تر وبا زغب ورطوبيت چسبنده وشاخهاى او مايل بسرخى وگلش زرد وباريك وتخمش از تخم كرفس كوچكتر وبيخش سفيد واز ماه نيسان تا سرطان استمرار دارد قوتش تا ده سال باقيست ومؤلف اختيارات تصريح نموده كه گلشن بنفش وبرگش شبيه بصعتر است ودر شيراز ماش دارو نامند وظاهر اين كلام نيز از جملهء اشتباهات او باشد در دويم كرم ودر سيم خشك ومستعمل از او برگ وشكوفه وتخم اوست ومفتح سدد ومدر بول وحيض ومنقى وجالى اعضاى باطنى ومسهل بلغم غليظ وجهة استسقا ويرقان ودرد مفاصل ونقرس وعرق النسا وتحليل رياح مفيد و با اتو بال النحاس وراتيانج مسهل عظيم زرداب ومنقى رحم وساير اعضاست ومداومت او با آب باران وعسل شهدا رافع عرق النسا ودرد مگر وضماد او جهة اند مال جراحات وصلابت پستان وبا عسل جهة نمله ساعيه نافع ومضر ريه ومصلحش انيسون وقدر شربتش از دو درهم تا سه درهم وبدلش بوزن او سبسالوس ونصف او سليخه است وبايد در هواى گرم ودر مزاج اطفال ومحرورين استعمال نكنند كماذر يوس معرب از خاما در يوس است كه بمعنى بلوط الارض باشد نباتيست طولش قريب بقدر شبرى وبرگش ريزه ودر شكل ريزه ودر شكل ورنگ وتشقق شبيه به برگ بلوط وطعم او تلخ وبا اندك تندى وگلشن بنفش وريزه ومنبت او سنگلاخها وتخمش ريزه تر از انيسون وبا حدت ودر تموز يافت مىشود وقوتش تا هفت سال باقيست وابن ابى خالد افريقى در كتاب اعتماد تصريح نموده كه كما ذر يوست بيخ درختيست شبيه ببلوط در اول دويم گرم ودر آخر آن خشك ومدر بول وحيض ورافع امراض سپرز وسرفهء مزمن و قاطع اخلاط غليظه ودر ساير افعال مانند كما فيطوس وجهة عسر بول ويرقان وشكاف عضل واخراج جنين واستسقا وطبيخ چهاردهم او با سه درهم روغن زيتون ويكرطل آب كه ثبث رسد چند روز مداومت كنند جهة سنگ كرده ومثانه مجرب دانسته‌اند وسه درهم مسحوق او با جلاب با عسل در چند روز دفع درد سينه وبرودت نواحى او مىكند وضماد او با عسل جهة قروح مزمنه واكتحال او با شراب جهة غرب وبا سركه جهة ورم سپرز مفيد وروغنى كه آن تازهء او را با آب طبيخ با از گل او ترتيب داده باشند جهة رفع برودت بدن ورياح مؤثر وشراب او كه در هر يكرطل آب انگور دو مثقال از او ريخته باشند ويا يك مثقال ونيم او را يكرطل خمر كرده ومدتى گذاشته باشند جهة تشنج ويرقان ونفخ رحم وفساد واخلاط واصلاح مزاج فاسد وبدى هضم وابتداى استسقا نافع است وقدر شربتش تا سه درهمست ودر مطبوخ تا هفت درهم ومضر امعا كرده است ومصلحش كثيرا وبدلش مثل او سيساليوس وربع او سليخه ونزد بعضى غافت وسليخه كمون معرب از خامون يونانيست وبه فارسى ريزه نامند برى وبستانى مىباشد وهر يكرا اصناف مختلفه است وسياه برى او بستانيرا كنون كرمانى وزرد را فارسى وشامى ومفيد را نبطى نامند واجز زيرهء سبز است ودر اكثر مكان مىباشد وبرى هر صنفى قويتر از بستانى و صنفى از برى سياه وشبيه بشونيز وقوى الحرارة واز مطلق كمون مراد كرمانى است وبيونانى او او را باسيلفون نامند نو بمعنى ملوكيست وبهترين اقسام كرمانى برى وزبونترين سفيد بستانى است وقوتش تا هفت سال باقى ميماند ونبات او را رازيانه كوچكتر وبرگش مسند ير وقبان مانند شبت است ودر اول سيم كرم وخشك وبسيار ملطف ومدر بول وشير وعرق وحابس طبع وحيض ترياق سموم هوام ومحلل رياح ونفخ وهاضم ومحرك آروغ وملطف لحوم غليظه وجهة عسر نفس ومغص ريحى ورفع خواهش گل وامثال او وفواق رطوبى وورم ريحى سپرز وبو دادهء او جهة اسهال وطوبى نافع وبسركه پروردهء او كه بعد از آن برشته باشند قوى القبض ودر رفع رطوبات معده قوى الاثر است وحقنه وطبيخ او محلل نفخ وفرزجه او با روغن زيتون قاطع حيض ومضمضهء طبيخ او مسكن درد دندان ونزلات خصوصا باصعتر وقطور او جهة قرحهء چشم وجرب وبا سفيدهء تخم مرغ جهة رمد حار وطلاى او جالى بشره وآب افشردهء او جهة طرفه وبا نمك جهة سبل وناخنه وسعوط او با سركه جخهة رعاف وضماد او با روغن زيتون جهة ورم سپرز وبا آرد باقلى جهة ساير او رام نافع ومضر ريه ومصلحش سركه وقدر شربتش ودو درهم وبدل كرمانى ساير اقسام او وبدل كمون شامى كرد يا وتخم كند ناست ومداومت جرم وعرق او مورث لاغرى وزردى رخسار است وچون آب زيره را بر بدن مولود در حين ولادت بمالند بالخاصية در مدت العمر منع تولد قمل مىكند واز مجربات دانسته‌اند وقسم بنطى او كه به فارسى زيره سبز گويند ملين طبع است ونوع برى كه شما به بشونيز است جهة گزيدن هوام وتقصير البول او اخراج سنگ مثانه وخون منجمد آن بيعديل وخصوصا چون با آب كرفس بستانى بنوشند وبا سركه جهة فواق وكرم معده وضماد او با روغن زيتون وعسل رافع رنگ خون مردهء تحت جلد است وجهة ورم حار انثيان مفيد كموم حبشى قسمى از كمون بريست شبيه بشونيزه ومذكور شد كمون حلوانيسونست كمون رومى وارمنى كرو ياست كمون اسود زيره كرمانى است ودر بعضى بلاد شونيز را باين اسم نامند كمون هندى شونيز است كمون نبطى ريزهء سبز است كماليون ماذريونست كمكام صمغ ضرر يمنى است وبه فارسى حسن لبه گويند وحصى لبان مذكور شد كماه مليمى گويد بلغة سريانى باد آورد است وبه فارسى