پيشگفتار چاپ دوم:
كتاب حاضر شرحى جامع و مبسوط درباره زندگانى، افكار و عقايد و مناظرات هشام بن الحكم و رواياتى است كه او از معصوم نقل كرده است. هشام متكلم بزرگ قرن دوم هجرى، شاگرد مبرز مكتب جعفرى، پاسدار حريم تشيع و نگهبان آستان ولايت است، دانشمندى است جامع در علوم عقلى و نقلى، دانشهاى عصر خود را فرا گرفت، كتب فلسفه يونان را مطالعه كرد و در مكتبهاى مختلف مذهبى و كلامى بررسى و تحقيق نمود، ولى هيچ مكتبى بجز مكتب ولايت روح نقاد و پژوهشگر او را قانع نكرد. عاشق دانش و تشنه حقيقت بود كه پس از تشرف به محضر امام صادق (ع) و تلمذ در مكتب آن حضرت از درياى بيكران ولايت سيراب شد و شخصيتى بزرگ و بى مانند پيدا كرد. هشام شخصى خوش قريحه، حاضر جواب، بديهه گو خوش بيان و متخصص در عقايد دينى و معارف الهى بود.
در مكتب امام صادق (ع) و دانشگاه بزرگ جعفرى شاگردان بسيارى به كسب علم و فضيلت مى پرداختند كه برخى از مورخان عدد آنان را 4000 نوشته‌اند.
دانشمندانى از اين دانشگاه در رشته‌هاى فقه، تفسير، تاريخ اديان، كلام و ساير علوم آن عصر برخاسته‌اند. تخصص در مكتب امام صادق (ع) رعايت مىشد. مثلا حمران بن اعين در علم قرائت قرآن، ابان بن تغلب در علم عربيت، زرارة در فقه، مومن طاق در كلام خدا، طيار در جبر و اختيار، هشام بن سالم در توحيد و هشام بن الحكم در امامت، تبحر و تخصص كامل يافته بودند و هر گاه شخصى در يكى از رشته‌هاى علوم آن زمان سؤالى مطرح مىكرد، چه بسا امام (ع) پاسخ او را به يكى از شاگردان خود كه در آن رشته مهارت داشت واگذار مىفرمود.
به هر حال، هشام بن الحكم سرآمد شاگردان مكتب جعفرى بود. با اينكه جوان بود، امام (ع) او را بر ديگران مقدم مىداشت و درباره علت احترامش مىفرمود: هشام به دل و زبان و دستش ما را يارى مىكند.
هشام چنان در علم كلام و عقايد مذهبى ورزيده شده بود كه مطالب را به