ولرز تبهاى بارده وخدر وكزاز ورعشه از مجربات وبخور او جهة درد سر ونزلات وزكام وجذام وقطور او جهة امراض كوش ورياح غليظه و فرزجه وبخور آن جهة احتباس حيض وطلاى او جهة جرب بهترين ادويه وبا ضمادات نقرس ومفاصل مقوى فعل آن ومضر ريه ومصلحش مصطكى وزمينش از يك مثقال تا سه درهم وبدلش روغن ياسمين وجند ونزد بعضى بوزنش قطر ان وثمن او زقت رطب است ميعهء يابسه نزد بعضى ثفل احزاى درخت اوست كه سايله را از آن افشرده باشند ونزد بعضى آب مطبوخ آن وگرمى وخشكى او زياده ودر همه افعال مانند سايله وبا قوة قابضه وحمود او اندر خون بواسير وحيض ومسقط جنين وجهة رفع انضمام رحم وصلابت آن وبخورش جهة رطوبات دماغى ولقوه ورفع ضرر هواى وبائى مؤثر ومصدع و مصلحش رازيانه وبدلش حاوشير وشربتش تا دو مثقالست ميفتج معرب از مى پخته فارسيست وبه عربى عقيد العنب نامند وآن آب انگور است كه زياده از دو ثلث بسوزد وغليظ كردد وآن مايل بترشى مىباشد ودر گيلانات دو شاب ترش گويند وچون با خاك دوشاب بجوشانند شيرين ميكردد وآن را دو شاب گويند ومذكور شد در دويم گرم ودر اول خشك ومحرك باه وملين طبع وموافق سينه وشش وآبله وحصبه ودر محرورين اكثار و مولد صفراى غليظ ومصحلش آب ميوهاى سردوتر وبدلش دو شاب انگور است ميلسنون نوعى از زبد البحر وبه فارسى گرم ايوب نامند جهة احتباس حيض وحصاة ودرد كرده وسپرز واستسقا نافع ودر ساير منافع مانند زبد البحر است ميبه اسم فارسى شربت به است كه با شراب ويا آب انگور دوشات انگورى ترتيب دهند ميفنج مدبر مى پخته ايست كه با شكر وعسل بار ديگر جوشانيده باشند ميفتج مفرح مى پخته ايست كه در مدبر آن هيل و جوز بوا وقرنفل وامثال آن ترتيب داده باشند ميلطوس مغره است ميفونيون شوكرانست ميسوسن شراب سوسن است ميشيها ابرو نيست ونزد بعضى اقحوان ميخك اسم فارسى قرنفل است ميمون اسم فارسى قرد است هيهل بهندى جوز الكوثل است ميتى بهندى جلسه است حرف النون نانخواه اسم فارسيست وزينيان نيز آمده وبه عربى كمون ملوكى گويند ونزد بعضى او تخم صغر جبلى است شبيه بانيسون واز آن كوچكتر واشقر مايل بزردى وتند بوى وباحرافه وتندى طعم وقوتش تا چهار سال باقيست در اول سيم گرم وخشك ومجفف ومدر بول وحيض وعرق وترياق سموم ومحلل رياح ورافع فواق ورطوباة لزجه ودرد سينه وصلابت جگر وسپرز ومغص ريحى وانچه دواى سمى ومسهل باشد ومنقى چرك ولزوجات سينه وجهة دفع عادت افيون ومضرت آن وعسر بول وحصاة وقى وغثيان وآروغ بدبوئى وتخمه وفساد واشتها وتبهاى مزمنه خصوصا ربع وسردى احشا وبهق وبرص وبا عسل جهة احتباس بول مبرودين وگرم معده وحب القرع وبا سكنجبين جهة محرورين بجهة جميع امارض رحم وكسى كه اطعمه بذا يقهء او لذيذ نيابد نافع وضماد او با سفيدهء تخم مرغ جهة ناف برآمده ومجرب وبا عسل جهة درد جميع اعضا وتحليل ورم آن واز مجربات خصوصا باطين قيموليا وبه دستور در رفع خون منجمد تحت جلد بيعديل وبا ادويهء برص وآثار مقوى فعل آن وبا روغنها جهة بثور نسيه وبا نمك ونرمس وزعفران جهة ورم انثيان ونطول آب او جهة رفع درد گزيدن عقرب سريع الاثر وقطور او جهة گرانى سامعه وبخور وفرزجه وحقنه او جهة ثقيه رحم از رطوبات بدبوئى نافع وخوردن وطلا نمودن بربدن بالخاصية مورث زردى جلد وشرب سه مثقال او كه در يكرطل شير جوشانيده باشند وبنصف رسيده باشد با يكوقيه شكر كه بر بالاى لحوم خورده شود باعث فربهج افراط كردد وناشتا خوردن همين رافع سنگ كرده ومثانه از مجربات ومصدع محرورين ومصلحش گشنيز ومقلل شير مرضعه ومصلح او ترس وقدر شربتش تا سه درهم وبدلش در غير تسمين شونيز است وعرق نانخواه جهة فالج ورعشه وامراض عصبانى مفيد وعسر نفس را در حال رفع مىكند وچون بادارچينى وگاو زبان عرق كشيده در تفريح نايب مناب خمر است وروغن او كه بقرع گرفته شود بهترين دويه رياح ودردهاى مزمن واو رام بارده است وچون در آب ليمو بقدريكه يك انگشت او را بپوشاند بخيسانند وخشك كنند وهفت بار تكرار نمايند جهة اعادهء اشتهاى مايوسين مجربست نارحيل او را جوز هندى نامند درختش مانند درخت خرما وبعد از هفت سال بارميدهد وتا صدسال عمر مىكند ودر او آبى مىباشد مانند شير ولذيذ وچون در اول طلوع ثمر او شاخ آن را ويا ثمر آن را بريده كوزهء بر آن نصب كنند آب در آنطرف از يكرطل تا پنجرطل جمع مىشود وآن را سندى نامند وحلاوة او تا يكروز باقيست ودر اسكار وتقوية باه وتفريح بهتر از خمر است وبعد از يكروز مانند سركه ترش مىشود و تيكه از شاخ نارجيل كه باركه قسم نر اوست باين قسم كرفته شود طارى نامند وليف درخت او مدتها فاسد ومندرس نمىگردد وظرفيكه از آن ترتيب دهند حيوانات موذى پيرامون مظروف آن نميگردند ونارجيل در آخر دويم گرم ودر اول خشك ومنكرج او بسيار گرم وخشك وبا مضرت وآب او گرم وتر وسركهء ودر اول گرم ودر سيم خشك ومقر نارحيل مولد منى ومسخن كرده وكمر ومسمن بدن مبرودين ومدر خون وجهة تقطير البول وسردى مثانه ودرد مفاصل مزمن وخوشبوئى دهان ورفع مواد باردهء بلغمى وسودا وى مانند فالج وجنون وامثال آن وضعف جگر وقروح باطنى وبواسير وبا شكر جهة توليد خون صالح وتقوية با حرارة غريزى نافع وجرم او دير هضم ومولد خون غليظ ومصلح آن شكر ونبات ومضر محرورين ومصلحش ميوهاى ترش وليمو وفاسد متكرج آن مورث