اول وباقى همه سردند جهة حكه وجرب وداء الثعلب وسلاق وبياض ومنع بزرگشدن پستان وخصيه سائيدهء او بآهن جهة رويائيدن موى وآشاميدن يك درهم او با سركه جهة ورم سپرز وصرع نافع ومضر كرده ومصلحش كتيرا وسائيده قسم اغبر او بر روى مس جهة قروح كه دفعة بهم رسد ومحرق قسم سبز زيتونى او جهة سوختگى آتش وبياض چشم وبا سركه ونطرون جهة خنازير وقو با وجرب وحكه وباقيروطى جهة سرطان و آكله وشقاق وخروج مقعد واو رام حاره واعضاى عصبانى والتيام جراحت عصب ودرد آن نافع وسائيدن ادويهء چشم بر روى او جهة زيادتى قوه وجلاى او مؤثر وذر ور قسم سرخ او جهة بياض چشم وقروح وسوختگى آتش مفيد است حجر الحيه به فارسى مهرهء مار گويند قسمى از آن بهم مىرسد بقدر نصف فندقى ومايل بدرازى وبرنگ خاكستر وبعضى سياه وصلب ومخطط بسه خط سفيد وبعضى سفيد وسست مىباشد وقسمى معدنيست وباد مهره نامند وبعضى گويند سنگيست ملون واز معدن زبرجد بهم مىرسد وجمعى گويند كه زبرجد است وبهترين او آنستكه چون بر موضع گزيدهء مار بگذارند بر موضع بچسبد وبعد از آن چون در شير اندازند شير را منجمد كند وچون جذب تمامى سم كرده باشد ديگر نچسبد ودر حين جذب ستم لون او متغير گردد وبعد از آنكه در شير اندازند بحال آيد وازجهة گزيدن عقرب وهوام ديگر ضيعف الفعل است وجهة دفع سنگ مثانه بغايت نافع وقدر شربتش تا سه قيراط وتعليق مخطط او جهة صداع وليثر غس نافعست حجر هندى سنگى است كه از هند خيزد مايل بسياهى وسرخى ونسائيدهء او مايل بسرخى وزردى وشادنهء هندى نامند وذر ورا وجهة قطع خون بواسير وجراحات بيعديل وآشاميدن يكدانگ و كمتر آن جهة قطع خون اعضاى باطنى وبواسير وجراحات وسم عقرب مفيد است حجر منفنى بنون بعد از ميم از قبل از فاء سنگى است كه از نواحى مصر آرند شبيه بسنگريزه وابلق از الوان مختلفه طلاى ساييدهء او با آب باعث بيحسى عضو مىشود حجر الرام سنگى است سياه كه از وديگ وظرف ميسازند ودر خراسان بسيار است جهة تقوية لثه ودندان ونزف الدم مؤثر است حجر الكزك سنگيسب بسيار سفيد وازهند واز ساحل درياى هند خيزد قبلز حكاكى باكذورت وبعد از آن شفاف وسفيد مىگردد وشبيه بحجر سلوان در آخر دويم سرد وخشك ورادع وجالى وجهة خفقان وغثيان وعطش والتهاب وذر ورا او جهة رفع نزف الدم واكتحال او جهة رفع بياض مزمن وتازه وازالهء آثار قروح چشم واعضأ وسنون او جهة جلاى دندان ورفع زردى او وجميع امراض رديهء او وآشاميدن طعام وشراب در قدح او مورث سرور ورفع شرور مجالس وداشتن او رافع نسيان وسحر وچشم بدو مورث دوستى مردان وزنان وگذاشتن او در منزل متبا غضين به دستورى كه ندانند سبب الفت ايشان ونزد اهل هند بسيار معتبر است حجر المحك سنگى است ثقيل الوزن وسياه وگويند مايل به سفيدى نيز مىباشد وچون بخار دهان متواتر باورسد طعم زعفران از او ظاهر گردد وچون باو اعضا را بمالند چرگر از ايل كند وبعضى از آن سنگ پاترتيب دهند در دويم سرد وخشك وجهة درد كرده وعسر نفش شربأ وجهة دفع بياض چشم با شير مرضعه ء پسر اكتحالا بغايت نافع وقدر شربتش يكدانگست حجر الديك سنگيست بقدر باقلى واز آن كوچكتر وسفيد مايل بيتركى ودر شكم خروس متكون مىگردد در دويم گرم ودر اول خشك تعليق وشرب او جهة رفع حزن وهموم ووسواس ودردهن داشتن او جهة رفع تشنگى وآشاميدن آبيكه او را شسته باشند جهة تشنگى مفرط بغايت بيعديلست حجر النار سنگ آتش زنه است وسنگ چقماق نامند واو اقسام والوان مختلفه مىباشد در اول سرد ودر سيم خشك وذر ور او جهة بتخفيف والتيام قروح عسر الاندمال جميع اعضأ نافع وتعليق او برران زنان كه در لته بسته باشند جهة عسر ولادت مؤثر است حجر المقناطيس سنگ آهن ربا است واز انتهاى عمان وحوالى بحر هند خيزد وبهترين او لاجوردى صاف وزبونترين او سياه است در سيم خشك ودر اول گرم وگويند سرد است وچون قوهء جاذبهء او از ربودن آهن ساقط مىشود واز ماليد سير رفع قوه او مىشود دراينحال هر گاه در خون كرم اندازند اعادهء قوه كند خصوصا در خون بزنر اندازند وهر روز تغيير دهند تا سه روز وعرق ورطوبة نيز مسقط قوة اوست وشرب او مقوى سپرز وجگر ومزيل خصاة وفالج ونقرس ومفاصل وعرق النسأ وعسر ولادت وبا ماء العسل مسهل اخلاط غليظه وبا قوابض قاطع اسهال وذر ور او جهة رفع مضرت جراحات آلات آهنى زهردار عجيب والاثر وجهة قطع نزف الدم والتيام جراحت ومحرق مغسول او در جميع افعال مثل شاديخست وقدر شربتش تانه قيراط وداشتن او در حرير سفيد باعث قبول وجاه وهيبة وقضاى حاجاة ودر دست نگاهداشتن رافع كزاز ودردست وپا وتعليق او بطرف چپ جهة عسر ولادت ودرد زائيدن مؤثر است وگويند چون حايض مس او كند اين اثر از وزايل مىگردد وچو نزحل در سنبله باشد واو را با گلاب شسته سرمه ترتيب داده اكتحال نمايند ومريخ در ميزان بوده از آهن نيز سرمهء ترتيب داده ديگرى اكتحال نمايند ومشخص مكحول بمقناطيس مده مديد نظر در شخص مكحول بآهن كند بمرتبهء باعث محبت ثانى باول كردد كه ما فوق او متصور نباشد ومجرب دانسته‌اند حجر يونس سنگيست شبيه ببورهء ارمنى واز آن پوچ تر وملمع وبا نقطهاى زرد وسفيد كرم ومحلل قوى وتدهين بروغن زيتونيكه در آن جوشانيده باشند جهة رفع ماندگى بسيار مفيد است حجر المثانه سنگى است