جهة رفع درد وركين مزمن مجرب وذروش جهة جراحات رطبه عسر العلاج بغايت آزموده است وبرگ تازهء او ملين طبع وچون چند روز بياشامند مواد منتنه چشم را بيلك دفع مىكند وضمادش بر عضوى موجب اخراج فضول او وچون با حنا بر سر طلا كنند در منع نزول آب مجرب دانسته‌اند وچون در خانه برگ او را فرش كنند يا آب طبيخ او را بپاشند كيك را برطرف مىكند ومضر ريه ومصلحش شيح ارمنى وقدر شربتش تا دو مثقال وبدلش قنبيل است سرنج از قلعى سوخته وسفيد اب سوخته بهم مىرسد وشبيه بشنجرف واز آن كم رنگتر است وطريق ساختن او در دستورات مذكور است سردى او كمتر از سفيد آب وخشكى او زياده است واز سموم قتاله وطلاى او با روغن گلسرخ وروغن زيتون جهة رويانيدن گوشت ورفع ورم زخمها وتنقيهء چرك آن وبرون گوشت زياد نو گوشت مرده وقطع بدبوئى زخم وسوختگى آتش وبا ر داشتن سيلان خون وحقنه ء او پا بيه يا آب بار تنگ جهة قرحهء امعأ مفيد است سر ودرخت معروفست وشبيه بجوز رومى در اول گرم و در سيم خشك وثمر او گرمتر از ساير اجزا وصمغ او كرمتر از ثمر وتند ورطوبة سايلهء او ضعيف تر از قطران درخت شرمين است ونشاره ء او جهة منع سيلان فضول وبامر صاف جهة تقويه مثانه ورفع بول در فراش وآشاميدن دو مثقال از برگ سائيدهء او با نيم مثقال مرصاف جهة تقويه مثانه وعسر بول مفيد ومضر ريه ومصلحش كتيرا ومحرق مغسول او جهة سوختگى آتش وغير مغسول او جهة جراحات رطبه وعصارهء ثمر تازهء او جهة بواسير الانف وضماد پخته او در سركه كه با ترس مخلوط كنند جهة قلع آثار بهق وسفيدى ناخن ويا ادويه ء مناسبه وبتنهائى جهة ثمق والتيام جراحات وتقويه اعضاى سست وقطع نزف الدم وبتخفيف زخمها وتحليل او رام ورفع اعيا وبا آرد جو وآب جهة جمره ونمله وسوختگى آتش وغرغرهء طبيخ او جهة درد دندان وقروح لثه واسترخاى او ودبحونر او جهة گريزانيدن هوام خصوصا پشه ولعوق او با عسل جهة سرفهء كهنه مجرب ومقوى معده است وآشاميدن او با شراب جهة قطع نزف الدم وقرحهء امعا ومنع انصباب فضلات بمعده ورفع نفس الانتصاب ودز ور صمغش جهة رفع بواسير مقعد وبواسير الانف وبا گلنار جهة قروح رطبه وخوائيدن او جهة رفع سيلان آب دهن مافع وچون ثمر وبرگ او را با آمله وآب وسركه طبخ نمايند تا محقر شود پس با روغن كنجد بجوشانند وثفل او را بر موى ضماد نمايند وروغن را طلا كنند جهة سياه كردن ودراز كردن وحفظ سقوط او مجرب وتضميه و ملوم روغن زيتون جهة تقوية معده نافع وبدلش مثل او را نزروت سرخ ونصف او پوست انار است سرطان نهرى به فارسى خرچنگ نامند در دويم سرد ونر وبا جذب وتحليل وبهترين او قسم ماده است وعلامتش انكه چون سوزن بر پشت او فرد كنند آب سفيدى ظاهر كرده ومبهتى محرورين وكثير الغذا وبطيئ الهضم وسه وقيه از طبيخ او با كرفس ورازيانهء مفتت حصاة ومدر حيض وفضلات ومسحوق او با باد روح جهة سم عقرب وبا شراب جهة عسر البول وبا شير الاغ جهة گزيدن رتيلا وعقرب وغرغرهء شيرهء كوبيدهء او بقدر يك سكرحه خناق ودرد لوزتين سريع الاثر وضماد تازه كوبيدهء او جهة جذب سموم وتسكين الم گزيدن عقرب واخراج پيكان وخار از اعضا وتحليل او رام حارة نافع وتعليق چشمهاى او جهة بت غب ونعليق پايهاى او بر درخت ميوه دار جهة حفظ سقوط آن ومطبوخ دو سه عدد آن كه اطراف او را فطع كرده وجوف او را با آب وخاكستر ناك ونمك شسته وبه آب صاف نظهير نموده باشند وبا جو مقشر طبخ داده بنوشند جهة سل ودق وببوسته اعضا وهزال مفرط حار مجرب وبه دستور محرق او با صمغ عربى دواد به مناسبه همين اثر دارد وجهة بواسير بغايت نافعست ومضاد محرق او جهة محرق او جهة سرطان پستان آزموده وچون چند عدد آن را زنده در ديك مس بى قلعى بسوزانند تا خاكستر شود هر روز يك ملعقه را بانه وقيه آب بنوشند جهة رفع سم سگ ديوانه گزيده مجربست وبايد بر موضع زخم مرهمى از روغن زيتون وسركه وجاو شير گذاشته وهر گاه مدتى از گزيدن سك وديوانه گذشته باشد بقدر دو ملعقه هر روز بدهند وگويند شرط احراق و جهة اين امر وفنيست كه آفتاب دراسد باشد ويا مقابله قمر نباشد وشعراى يمانى طلوع نموده باشد وبه دستور هر گاه يكچز ومحرق مذكور دينم جزو نطبانا وعشر جزو كندر اضافه نموده سه روز وزياده از آن هر روز سه مثقال با آب سرد بنوشند رفع اذيت سگ وديوانه گزيده مىنمايد و سود چون دو مثقال خاكستر او را با يك مثقال وبنم جنطيانا با شراب بنوشند همين اثر دارد وضماد خاكستر او را با عسل كه با هم طبخ داده باشند الله شقاق با ومقعد وشفافى كه از سرما بهم رسيده باشد وشقاق مادهء سرطان نافع وگويند مضر مثانه است ومصلحش كل فرسى وكل محثوم وقدر شربتش از سوخته او تا سه مثقال واز خام وپختهء او تا پنج مثقال سرطان بحرى خرچنگ دريائى وآن دو قسم است يكى آنكه چون از آنست در آرند متحجر شود وآن سنگى است بقدر سرطان نهرى واز آن كوچكتر وصدفى ونرم ودور دويم سرد وخشك وسوختهء او را جلا ونلطيف بيشتر وجهة رطوبات كه از طبقات چشم ريزه نافع ومقوى عضلات چشم وجهة ناخنه وسلاق ودمعه قطع نزف الدم جراحت ومنون او جهة جلاى دندان وطلاى او جهة گلف ونمش مفيد است وقسم وبگر شبيه بسرطان نهرى نيست بغايت سفيد وشبيه بخلداست وصيادان ودر بلاد بم وتنكاد دان را؟؟
جلب نصب نموده صيد ماهيرها آن ميكنند سرد ومز محرق او در خواص ضعيفتر از قسم اول وخوردن كشنده ست سراج القطرب