قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ٥٤
حيوانى واقع شود). (1) مرحوم مطهرى در ادامه كلامش مى فرمايد: (از مشخصات فعاليتهاى جمادى اين است كه همواره بر نهج واحد و محدود و يكنواخت است. هر جسم جامدى، از كوچكترين ذره گرفته تا بزرگترين منظومه ها، هر خاصيتى كه دارد آن را به نهج واحد و به طور يكنواخت انجام مى دهد. جسم جامد به خودى خود، قدرت انحراف از مسيرى كه پيش گرفته است را ندارد مگر آنكه عوامل خارجى دخالت كنند و مسير آن را تغيير دهند، يا آنكه آن عوامل خارجى در وضع داخلى آن جسم جامد، تغييراتى ايجاد نمايد كه موجب اختلاف در اثر و خاصيت و طرز فعاليت آن جسم جامد گردد.
اما هنگامى كه فعاليتهاى نباتى را مطالعه مى كنيم، اختلافاتى بين نوع فعاليتهاى نباتى و فعاليتهاى جمادى ملاحظه مى كنيم و از آن جمله اينكه: آن محدوديت و يكنواختى و بر نهج واحد بودن، به آن صورت كه در جمادات مشهود است، در نباتات نيست، زيرا خاصيتى در نبات است كه در برخى موارد، مى تواند مجراى عمل خود را به منظور حفظ بقاى خود، تغيير دهد و حتى اگر عوامل محيط خارج، نامساعد باشد، تا حدى مى تواند در وضع تجهيزات ساختمان داخلى خود، تغييرات متناسب با ادامه بقاء در آن محيط ايجاد نمايد.
گياهان داراى خاصيت و انطباق با محيط هستند و اين خاصيت، مستلزم قدرت تغيير مسير و مجراى عمل است. ريشه گياه كه در زير زمين حركت مى كند، همين كه به نزديك ديوارى برسد، جهت سير خود را عوض مى كند و متوجه بالا مى شود و همينطور..) (1) پس معلوم مى شود كه آن يكنواختى و محدوديت عمل كه در جماد است، در

(1) - اصول فلسفه، ج 3، ص 466 (چاپ دفتر انتشارات جامعه مدرسين، سه جلد در يك جلد).
(2) - اصول فلسفه و روش رئاليسم، ج 2، ص 182.
(٥٤)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 ... » »»
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 9
2 مقدمه كتاب 11
3 قضاء وقدر وخود شناسى 13
4 قضاء وقدر وخداشناسى 13
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 14
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 14
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 15
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 21
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 25
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 29
11 واژه قضاء 29
12 واژه قدر 30
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 37
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 45
15 قسمت اول 50
16 قسمت دوم 51
17 خلاصه بحث 60
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 61
19 كمال وخير 63
20 جبر واختيار واخلاق 66
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 68
22 طرح يك اشكال مهم 69
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 84
24 نظريات ماديين ونقد آن 94
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 97
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 97
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 100
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 103
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 104
30 نظريه اول 106
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 108
32 پاسخ به اشكالات 109
33 نظريه دوم ونقد آن 110
34 نظريه سوم ونقد آن 114
35 نظريه چهارم ونقد آن 114
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 119
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 123
38 اشكال 127
39 اشكال ديگر 128
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 133
41 مقدمه 133
42 مفهوم خير وشر 134
43 مفهوم خير وشر 134
44 تحليل فلسفى خير وشر 136
45 راز شرور جهان 139
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 145
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 157
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 161
49 2 - رسالة سر القدر 169
50 ترجمه رساله سر القدر 173
51 مقدمه اول 174
52 مقدمه دوم 174
53 مقدمه سوم 175
54 نتيجه بحث 175
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 181
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 201
57 مقدمه 201
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 202
59 مبادى اراده 211
60 غايت فعل عابث ونائم 212
61 پاسخ به يك اشكال 213
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 216
63 خلاصه بحث فوق 216