قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ١٠٣
صحيحى است الا اينكه منطبق با آيات قرآن كريم و احاديث وارده از جانب معصومين نيست، پس هيچ گونه وجهى براى اين قول نيست چه برسد به اينكه قضاء الهى را منحصر به همين تفسير بدانيم، پس با دقت بيشترى به اين نكته توجه كن).
ج: قضاء و قدر حتمى و غير حتمى از تقسيمات ديگرى كه در باب قضاء و قدر مطرح است، تقسيم آن به (حتمى و غير حتمى) است، در آثار و روايات دينى و در اشارات قرآنى، از قضاء و قدر حتمى و لازم، قضاء و قدر غير حتمى و غير لازم، ياد شده است. و چنين مى نمايد كه دو گونه قضاء و قدر در كار است: (حتمى و غير قابل تغيير، غير حتمى و قابل تغيير) از جمله آيات، آيه: (لكل اجل كتاب يمحو الله ما يشاء ويثبت وعنده ام الكتاب) (1) و نيز آيه: (هو الذى خلقكم من طين ثم قضى اجلا واجل مسمى عنده ثم أنتم تمترون) (2) است.
و از جمله روايات، رواياتى است كه در ذيل اين آيات آمده و مثلا (اجل) را به (اجل محتوم، اجل موقوف، يا اجل مطلق واجل معين) تقسيم كرده. و يا رواياتى كه بيان مى كند: دعا، صله رحم، تصدق و امثال اينها، قضاء و قدر الهى را تغيير مى دهد، مثلا در روايتى است كه پيامبر اكرم (ص) روزى با اصحاب خود نشسته بود، يك نفر يهودى عبور مى كرد، حضرت فرمود: اين پير مرد خاركن، به صحرا مى رود تا خار بكند ولى مىميرد و بر نمى گردد، اصحاب بعد از چند ساعتى ديدند پير مرد بازگشت، اصحاب عرض كردند شما كه فرموديد بر نمى گردد، حضرت، پير مرد را صدا كرد. پير مرد آمد، به او فرمود: بار خار را بر زمين بگذار و باز كن،

(1) - سوره رعد، آيه 39. (2) - سوره انعام، آيه 2.
(١٠٣)
مفاتيح البحث: الكرم، الكرامة (1)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 ... » »»
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 9
2 مقدمه كتاب 11
3 قضاء وقدر وخود شناسى 13
4 قضاء وقدر وخداشناسى 13
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 14
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 14
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 15
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 21
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 25
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 29
11 واژه قضاء 29
12 واژه قدر 30
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 37
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 45
15 قسمت اول 50
16 قسمت دوم 51
17 خلاصه بحث 60
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 61
19 كمال وخير 63
20 جبر واختيار واخلاق 66
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 68
22 طرح يك اشكال مهم 69
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 84
24 نظريات ماديين ونقد آن 94
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 97
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 97
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 100
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 103
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 104
30 نظريه اول 106
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 108
32 پاسخ به اشكالات 109
33 نظريه دوم ونقد آن 110
34 نظريه سوم ونقد آن 114
35 نظريه چهارم ونقد آن 114
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 119
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 123
38 اشكال 127
39 اشكال ديگر 128
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 133
41 مقدمه 133
42 مفهوم خير وشر 134
43 مفهوم خير وشر 134
44 تحليل فلسفى خير وشر 136
45 راز شرور جهان 139
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 145
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 157
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 161
49 2 - رسالة سر القدر 169
50 ترجمه رساله سر القدر 173
51 مقدمه اول 174
52 مقدمه دوم 174
53 مقدمه سوم 175
54 نتيجه بحث 175
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 181
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 201
57 مقدمه 201
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 202
59 مبادى اراده 211
60 غايت فعل عابث ونائم 212
61 پاسخ به يك اشكال 213
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 216
63 خلاصه بحث فوق 216