ترجمه بحث قضاء و قدر (از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس) پس از آنكه شناختى كه حق تعالى واحد و غير متغير است و همچنين صفات او را شناختى و دانستى كه براى او علت غايى نيست، اكنون شايسته است قضاء حق تعالى را بشناسى و آن عبارت است از: علم او كه محيط به تمام معلومات از مبدعات و مكونات است.
و همچنين سزاوار است بدانى (قدر) او را كه عبارت است از: ايجاب اسباب براى مسببات به طورى كه هرگاه سبب يافت شد مسبب يافت مى شود. و به واسطه ذكر سبب و مسبب و تفصيل آن واضح مى شود و ثابت مى گردد (حكمت الهى) در وجود موجودات كه پديد آمده اند به كاملترين وجهى و نيكوترين خلقى كه ما فوق آن متصور نيست، زيرا آنچه شايسته و در خور استعداد آنهاست در واقع و نفس الامر، از آن تخلف نشده چون اگر بهتر از آن ممكن بود، به همان قسم موجود مى شدند.
و بدان كه اين شرورى كه در بعضى از موجودات ديده مى شود، هر چند حصول آن بر سبيل وجوب و لزوم است و لكن خالى از حكمت تامه اى نيست، كه قوام