و گاهى فتنه هاى خارجى را. يا آنكه فتنه ها را بر اساس تأثيرى كه بر مسلمانان مىگذارد توصيف مىكردند.
بررسى تعداد فتنه ها و يا انطباق آنها با تاريخ مسلمانان مهم نيست بلكه مهم، شناخت آخرين فتنه اى است كه همه معتقدند با ظهور حضرت مهدى (عليه السلام) آشكار خواهد شد. در احاديث، ويژگى هاى اين فتنه بسيار شبيه به توطئه اخير غربى ها است كه در ابتداى قرن حاضر دشوارى ها و مصيبت هاى بسيارى را بر ملل مسلمان وارد كرده است، چرا كه غربى ها در داخل سرزمين هاى اسلامى با ما جنگيده و بر ثروت و سرنوشت ما مسلط گشته‌اند و شرقى ها نيز در اين توطئه با آنان همكارى كرده و بخشى از سرزمين مسلمانان را تصرف و آثار اسلام را از آن محو ساخته و آن را تحت فرمانروائى خود درآورده‌اند.
اينها نمونه‌هايى از احاديث است:
از پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) نقل شده كه فرمود: " چهار فتنه و آشوب بر امت من وارد شود كه در فتنه اول، خونها جارى و در دومى، خونها جارى و اموال پايمال و در فتنه سوم، خونها جارى، اموال پايمال و نواميس مردم هتك شوند. اما فتنه چهارم فتنه اى كور و كر و فراگير است و همچون كشتى گرفتار در درياى متلاطم راهى براى نجات آن ديده نشود و مردم پناهگاهى نيابند. آن فتنه از شام آغاز شود و عراق را فرا گيرد. سرتاسر جزيره را درهم كوبيده و بلا و گرفتارى، مردم را همچون پوست دباغى شده كند، هيچ كس نمى تواند بگويد:
بس كنيد و دست نگهداريد! اگر آن فتنه را از ناحيه اى بر طرف سازند از ناحيه اى ديگر سربرآورد " (1) و در روايتى آمده است:
" زمانى كه فتنه فلسطين رخ دهد، وضع شام همچون آب درون مشك آشفته شود و چون وقت پايانش فرا رسد، پايان پذيرد. در حالى كه شما جماعتى پشيمان و اندكيد. " (2)