طب اسلامى (فارسي) - مصطفى نورانى اردبيلي - ج ٢

سركه تهيه نموده و قبل از غذا بخورند سبب تليين مزاج مىگردد ريشه آن بيشتر باعث ايجاد نفخ شده و ديرتر از بدن خارج مىگردد كسانى كه مزاجشان حار نيست بايد با خوردن چغندر و مرى و ريختن دانه‌ها و ادويه خوشبو روى آن آن را اصلاح نمايند اگر آن را در آش ماست يا آش دوغ بريزند بعد از آن بايد غداريقون و گوارش زيره ميل نمايند.
چغندر از كتاب قديمى سلق به فارسى چغندر نامند آنچه در غايت سبزى و بزرگى برگ باشد سلق اسود گويند و آنچه ريزه برگ و مائل به زردى و ساق و برگ باريك باشد سلق ابيض نامند مركب القوى و حرارتش در اول وبابورقيه وقوه قابضه و رطوبت مائيه وجالى ومحلل ومبرد ومصفى و جرم آن جانس طبع ومائيه آن ملين آن و قليل الغذا و نفاخ ومفتح بلغم و جهت رعشه و تحريك باه موافق و بهترين اجزاى آن آب برگ آن و ساقهاى برگ آن بهتر از بيخ آن است و از طبخ بورقيه آن زايل مىگردد و خوردن آن كه با سركه و خردل طبخ يافته باشد جهت رفع سده طحال بسيار مؤثر و جهت درد گرده و مثانه و امراض مقعد نافع و آب آن با ادويه معين اخراج بلغم و جهت مفاصل و نقرس نافع وسعوط آن جهت تنقيه فضول دماغى و هر كلنگ جهت لقوه وصداع وشقيقه وحمره عنب وقطور نيم گرم آن با روغن بادام جهت درد گوش ونطول طبيخ برگ وبيخ آن جهت حزاز ونخاله سروقمل وصنان كه به فارسى زرشك نامند و ضماد آن نيمگرم آن بابوره ارمنى جهت تهييج پشت پا واستسقا مجرب وحقنه آن جهت اخراج ثقل وسحج وبروز مقعد و طلاى برگ پخته آن جهت سوختگى آتش و

(١٦٤)

الرقم	العنوان	الصفحة

1	پيشگفتار	1
2	سبزيجات	16
3	ابرفيون	18
4	أذان الفار	19
5	ترنج، بالنگ	20
6	آلو زرد	22
7	أبهل	24
8	أذان الحمار	25
9	اذخر	26
10	آلبالو	27
11	اراشيد	30
12	ارتيكا	31
13	اسطوخودوس	32
14	اسپندان، خردل، حب الرشاد	34
15	آس	36
16	اشنان	38
17	اسارون	39
18	افيون	42
19	افسنتين	44
20	آقطى	46
21	اسنفنج	47
22	إكليل الملك، ناخنك	50
23	آلوچه	51
24	آلوچه وحشى	52
25	اقاقيا	53
26	انيسون	54
27	آذريون	57
28	انجدان	58
29	انگور و كشمش	60
30	انجير	70
31	آويش	86
32	اوكالبپتوس وباذروج	90
33	حرف باء باد آورد	95
34	برگ با بادام	96
35	بابونة	97
36	بهار نارنج	99
37	بنفشه	100
38	بادنجان	106
39	بخور مريم	110
40	برنجاسف	111
41	بومادران	112
42	بزرگ	113
43	بول شتر - برزقطونا بليلة، بزاق قمر، برف، برنج، بول شتر	114
44	بسفايج	115
45	بلاذر	116
46	به	117
47	بيدخشت	121
48	بلسان و برگب بو	123
49	بادام	124
50	بلسان	125
51	باقلا	126
52	بيد گياه	127
53	بندق، پمچال، پيه	129
54	حرف پ پنيرگ	130
55	پنج انگشت وپر سياوشان	132
56	پنير	134
57	پياز	135
58	پرپهن و خرفه و پونه و توتياى هندى	140
59	حرف ت ترنگبين	142
60	تخم مرغ و تره فرنگى	143
61	ترب	148
62	تره و تيزگ	152
63	جوزبوا و حوز طيب و حشيشة السعال	160
64	چغندر	162
65	چائى	167
66	حلواء	168
67	حنظل حصير	169
68	حناء	172
69	حزاء، جعفرى و خاك شير	175
70	خرما	177
71	خولنجان	189
72	خيار	190
73	خربوزة	193
74	خلنك	204
75	خربق	206
76	روغن	210
77	خشخاش	216
78	دار فلفل	217
79	دارچين	219
80	دنبه	221
81	رازيانه	229
82	زيتون	230
83	زيره	243
84	زوفا	245
85	وتجبيل	247
86	زعفران	250
87	زير باجه	251
88	حرف سين سركه	253
89	سيب	258
90	سداب	265
91	سيب زمينى	272
92	سير	273
93	سنجد	276
94	سنبل الطب	279
95	سعد	280
96	سعتر	281
97	سوسن آزاد	294
98	سناء	297
99	سياه دانه	299
100	سندوس	303
101	سماق	304
102	سويق	305
103	سقمونيا	310
104	سياه لله	311
105	سوسنبر	312
106	سبزاب	317
107	سنبل ختائى	320
108	سانتوره	321
109	حرف شين شكر تيغال	322
110	نيشكر	323
111	شبرم	327
112	شلغم	329
113	شنبليلة	330
114	شبه	333
115	شينگ	334
116	شب بو	335
117	شاه تره	337
118	شير	338
119	ششبدار	339
120	شيرين بيان	343
121	حرف صاد صبر	343
122	صمغ	344
123	صمغ لبني و صمغ أم مغيلام	344
124	حرف عين عسل	346
125	عناب	352
126	عدس	355
127	عفصه	357
128	عاقرقرحا	359
129	عود	360
130	عود الصليب	360
131	عنبر	361
132	حرف غين غازياغي	364
133	غاريقون	365
134	حف فاء فلفل	366
135	فلوس	368
136	حرف قاف قارچ	369
137	قير	372
138	قهوه	375
139	حرف كاف كندس	375
140	كلم	381
141	كدو	383
142	كنجد	386
143	كاسنى	387
144	كرنب	394
145	كتان	394
146	كاشم	395
147	كاهو	396
148	كرفس	398
149	كندر	402
150	كنگر	407
151	كافور	409
152	كسب	411
153	حرف گاف گردو	417
154	گوزسندى	419
155	گلابى	421
156	گزنه	425
157	گشنيز	428
158	گاورس ص	430
159	گل سوخ	433
160	گندم	435
161	گل بنفشه معطر	437
162	گل گندم	442
163	گل گاو زبان	444
164	گل ختمى	445
165	گل مريم نخودى	446
166	گزنگبين	447
167	حرف لام لوبيا	448
168	ليموترش	454
169	مريم گلى	456
170	موز	458
171	ماش	463
172	ماء الشعير	466
173	مرزنگوش	470
174	مصطكى	476
175	حرف نون نانخواه	478
176	نارمشك	480
177	نوشادر	481
178	نخود	482
179	نارباج	483
180	نسترن	488
181	نعناء	495
182	حرف هاء هلو	496
183	هويج	501
184	هويج صحرائى شقاقل	507
185	هليلج	510
186	هندوانه	515
187	هل، قاقله	519
188	حرف واو وج و يرج	520
189	وانيل	520
190	حرف ياء ياسمين	521
191	چائى مخلوط گياهى	522