قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ٢٢٢
رسيدگى شود، كام را خنك مى كند و به انسان، وقار مى دهد و حماقت را از بين مى برد و گمشده را پيدا مى كند و انسان را از تردد و دو گانگى نجات مى دهد و از توقف باز مى دارد و مدارا مى كند انسان را تا جايى كه خالص مى شود و همت او عالى مى گردد و نفس او عزيز و ذلت ناپذير و مستقل مى شود و قريحه ها سرشار و پاك مى شود، البته مشروط به اينكه هواهاى نفسانى بر آنها پيروز نگشته و آنها بر نفس خود غالب آيند و به آنها توفيقى خاص و طبعى عالى و اشتغالات مفيد و اميدهاى صحيح كه انديشه آنها در توان باشد و وسائل ديد آنها كاملا آماده و مهيا باشد، عنايت شود.
و اما آنچه را كه من و غير از من به خود نسبت مى دهيم بر اساس عقل بازارى (عقل معمولى) است، پس سر منشأ آنها عجز و ناتوانى است كه از كثافتهاى به هم تركيب شده نشأت گرفته و چه بسا نفسى نفس خود را مكر كند، پس اشتباهى مرتكب شود كه به موجب آن سرافكنده گردد.
اگر نفس به معاشرت عادت نكند، هرگز خير از زبان او بر دست او افاضه نمى شود، پس اگر افاضه كند در حالى است كه صورت او از بى شرمى برافروخته و يا افاضه مى كند در حالى كه هنوز چهره اش از زشتى خواب آلوده است و يا افاضه مى كند در حالى كه زبانا متوكل است، اما بر لفظ اعتماد و تكيه نموده است و يا افاضه مى كند در حالى كه عقل و خرد او مغشوش است كه اوهام، او را غافل نموده است.
به جان خود سوگند، شاخى كه با او به جنگ بر مى خيزد و دشمنى را كه با او به مخاصمه مشغول بوده و جدال مى كند، اگر عقل بازارى او، او را به آن وعدها و وعيدها و كيفرها - وعده و وعيد و كيفرى كه واقع مى شوند بر آنچه كه حتما اتفاق مى افتد -، وعده دهد، هر آينه مى بيند كه وقت بسيار كم و گردنبند خفه كننده است، و همانا زنجيرى است كه انسان را زندان مى كند و نجات از آن بسى مشكل
(٢٢٢)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 » »»
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 9
2 مقدمه كتاب 11
3 قضاء وقدر وخود شناسى 13
4 قضاء وقدر وخداشناسى 13
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 14
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 14
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 15
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 21
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 25
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 29
11 واژه قضاء 29
12 واژه قدر 30
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 37
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 45
15 قسمت اول 50
16 قسمت دوم 51
17 خلاصه بحث 60
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 61
19 كمال وخير 63
20 جبر واختيار واخلاق 66
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 68
22 طرح يك اشكال مهم 69
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 84
24 نظريات ماديين ونقد آن 94
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 97
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 97
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 100
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 103
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 104
30 نظريه اول 106
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 108
32 پاسخ به اشكالات 109
33 نظريه دوم ونقد آن 110
34 نظريه سوم ونقد آن 114
35 نظريه چهارم ونقد آن 114
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 119
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 123
38 اشكال 127
39 اشكال ديگر 128
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 133
41 مقدمه 133
42 مفهوم خير وشر 134
43 مفهوم خير وشر 134
44 تحليل فلسفى خير وشر 136
45 راز شرور جهان 139
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 145
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 157
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 161
49 2 - رسالة سر القدر 169
50 ترجمه رساله سر القدر 173
51 مقدمه اول 174
52 مقدمه دوم 174
53 مقدمه سوم 175
54 نتيجه بحث 175
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 181
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 201
57 مقدمه 201
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 202
59 مبادى اراده 211
60 غايت فعل عابث ونائم 212
61 پاسخ به يك اشكال 213
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 216
63 خلاصه بحث فوق 216