قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ٢٢١
و شايد تو مرا در نزد عقل خود با فردى بزرگوار و اهل طاعت برابر خوانى، پس بر كلام من از نيام عقل خود، شمشيرى را بيرون كشد و يا تيرى را از جعبه تير خود بيرون آورده و رها كند و تلاش او اين است كه آنچه را من بافته ام (بازگو نمودم) پنبه نمايد (نابود نمايد) و جدا كند آنچه را به هم پيوند داده ام. ولى اين را بدان كه هر كلامى را كلام و سخنى است بالاتر و هر گفتارى را گفتارى است برابر، چه آنكه زبانهايى راست و گويا هستند كه آن زبانها را كلمات و سخنان زياد از ديگران، ساكت و خاموش نمى كند مگر سخن راست و صدق، و پاداش آنها در نهان داده مى شود.
پس مرا در اين محل و جايگاه قرار مده (و مقابل آن عظيم الشأن از ديدگاه خود) بعيد ندان كه من از آنها داناتر و توان مند تر باشم بر حسب خرد آنها، و توانم از آنها بيشتر باشد براى رها كردن تيرها، و از همه آنها نسبت به منطق و خرد و عقل آگاه تر باشم. در عرصه جدال و ستيز و آشكار بر خورد نمودن و لجاجت با آنها شايد زبانم جرى تر و با جرأت بيشترى باشد، عقلم سنگين تر، (وزين تر) و بيانم عالىتر باشد كه قريحه ام تشنگان را سيراب كند.
مطمئن باش كه تلاش كننده و اختلاف ايجاد كننده زيانكار است و هر اضطرابى و اشاره اى در اين زمينه، اشتباه و خطا مى باشد، زيرا حاكم براى حل اين اختلاف، عقلى است غير از اين عقل و غير از اين راه موجود را بايد رفت، و نورى است كه در غير از اين سامان مىتابد، و راهنمايى غير از اين راهنما و سرا و جايگاهى غير اين زندان تنگ مى خواهد.
پس (عقل) يك عنوان مشتركى است بين آن عقل و عقل عاريه، و هر كس نام عقل را به عاريت گرفت چنين نيست كه از اين فضل بهره بگيرد، زيرا آن رشحه اى است از اين فضل، گرچه هر كدام از آنها متصدى اين هست و منادى آن مى باشد و عقل را جلوه مى دهد.
و عقل عاريه با عقل واقعى در نام متحد هستند، ولى عقل واقعى اگر به او
(٢٢١)
مفاتيح البحث: التصديق (1)، النوم (1)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 » »»
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 9
2 مقدمه كتاب 11
3 قضاء وقدر وخود شناسى 13
4 قضاء وقدر وخداشناسى 13
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 14
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 14
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 15
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 21
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 25
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 29
11 واژه قضاء 29
12 واژه قدر 30
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 37
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 45
15 قسمت اول 50
16 قسمت دوم 51
17 خلاصه بحث 60
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 61
19 كمال وخير 63
20 جبر واختيار واخلاق 66
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 68
22 طرح يك اشكال مهم 69
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 84
24 نظريات ماديين ونقد آن 94
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 97
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 97
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 100
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 103
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 104
30 نظريه اول 106
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 108
32 پاسخ به اشكالات 109
33 نظريه دوم ونقد آن 110
34 نظريه سوم ونقد آن 114
35 نظريه چهارم ونقد آن 114
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 119
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 123
38 اشكال 127
39 اشكال ديگر 128
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 133
41 مقدمه 133
42 مفهوم خير وشر 134
43 مفهوم خير وشر 134
44 تحليل فلسفى خير وشر 136
45 راز شرور جهان 139
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 145
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 157
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 161
49 2 - رسالة سر القدر 169
50 ترجمه رساله سر القدر 173
51 مقدمه اول 174
52 مقدمه دوم 174
53 مقدمه سوم 175
54 نتيجه بحث 175
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 181
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 201
57 مقدمه 201
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 202
59 مبادى اراده 211
60 غايت فعل عابث ونائم 212
61 پاسخ به يك اشكال 213
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 216
63 خلاصه بحث فوق 216