بخش دوم / على (ع) از ديدگاه دانشمندان غير اسلامى...
براى هرچه بيشتر بهره گرفتن از پرتو آشنايى و شناسايى على (عليه السلام)، يكى از راههاى گوناگون، مطالعه و جستجو در گفته ها و نوشته ها و عقايد و نظرات دانشمندان و متفكران، جهان دربارهء اين ابر مرد تاريخ اسلام و تاريخ بشر است.
در اين بخش، براى پى بردن به راز هستى اين موجود شگفتى انگيز، از نيروى فكرى ديگر دانشمندان استمداد مى كنيم و از طريق رشته‌هاى تابندهء افكار انديشمندان و متفكران نامدار تاريخ، و بزرگان عصر حاضر، با اين اعجوبهء خلقت بيشتر آشنا مى شويم.
اين نظرات و گفته ها، اگرچه هريك كافى است تا شناسانندهء بزرگترين شخصيت تاريخ بشر باشد، ولى هدف ما، در اينجا نشان دادن و نماياندن بزرگى و عظمت حضرت على (عليه السلام)، با اين گفته ها و نوشتارها نيست.
چه براى شناسائى شخصيت متكى به خود على (عليه السلام) نيازى به استمداد از گفته ها و انديشه‌هاى ديگران نيست، و عظمت خود ساخته و برون از اندازهء او، به هيچ پشتوانه اى نياز ندارد: على را تنها بايد با خود و فروغ ذات خود شناخت. بدين گونه، در اين ميان، قصد آن نيست كه از زبان ديگران بشناسيم، بلكه قصد آنست كه بدانيم ديگران على را چگونه شناخته اند. بلكه قصد آنست كه بدانيم ديگران على را چگونه شناخته اند. و در اين راه نيز نخست به آنچه دانشمندان و متفكران غير اسلامى دربارهء على (عليه السلام) گفته و نوشته اند، نظر مى افكنيم، كه به فرمودهء مولانا:
خوشتر آن باشد كه سر دلبران * گفته آيد در حديث ديگران چرا كه اگر دانشمندان اسلامى، به خصوص متفكران شيعه، با ايمان اسلامى و عشق به خاندان عصمت و طهارت، از ديدگاهى عاشقانه، جانشين و وصى پيامبر اسلام را