قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ١٣٧
بنابر اين، مطلوب بالاصاله خود ذات و به دنبال آن بقاى ذات و كمالات ذات است و مطلوبيت اشياء ديگر به جهت تأثيرى است كه در تأمين اين مطلوبهاى اصيل دارند. و همچنين منفور بالذات، فناء و نقص وجود خودش مى باشد و منفوريت اشياء ديگر به جهت تأثيرى است كه در منفور بالذات دارند.
بدين ترتيب، وجه روشنى براى تعميم خير وشر به كمال و نقص، و سپس به وجود و عدم به دست مى آيد، يعنى با قرار دادن مصداق مطلوب و نامطلوب (كمال و نقص وجود) به جاى اين عنوانها در يك طرف اضافه، و حذف ويژگى شعور و ميل از طرف ديگر، تعميم به كمال و نقص، حاصل مى شود.
سپس با توجه به اينكه مطلوبيت كمال وجود، تابع مطلوبيت اصل وجود است و كمال شئ هم چيزى جز مرتبه اى از وجود آن نيست، نتيجه گرفته مى شود كه اصيل ترين (خير) براى هر موجودى، وجود آن، و اصيل ترين شر براى هر موجودى، عدم آن خواهد بود.
اين تعميم اگر با نظر عرف هم موافق نباشد، از نظر فلسفى صحيح بلكه لازم است، زيرا فلسفه از حقايق نفس الامرى بحث مى كند، صرف نظر از اينكه مورد ميل و رغبت كسى باشد يا نباشد.
3 - هرگاه به كمال رسيدن موجودى، متوقف به شرط عدمى (عدم مانع) باشد، مى توان آن امر عدمى را به يك معنا از اجزاء علت تامه براى حصول كمال مفروض شمرد و از اين جهت، آن را خيرى براى چنين موجودى محسوب داشت. و بر عكس، هرگاه نقص موجودى معلول مزاحمت موجود ديگرى باشد، مى توان موجود مزاحم را شرى براى آن تلقى كرد، ولى از نظر دقيق فلسفى، اتصاف امر عدمى به خير، و همچنين اتصاف امر وجودى به شر، بالعرض است، زيرا امر عدمى از آن جهت كه كمال موجود ديگرى، به نوعى استناد به آن پيدا كرده،
(١٣٧)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 ... » »»
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 9
2 مقدمه كتاب 11
3 قضاء وقدر وخود شناسى 13
4 قضاء وقدر وخداشناسى 13
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 14
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 14
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 15
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 21
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 25
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 29
11 واژه قضاء 29
12 واژه قدر 30
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 37
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 45
15 قسمت اول 50
16 قسمت دوم 51
17 خلاصه بحث 60
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 61
19 كمال وخير 63
20 جبر واختيار واخلاق 66
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 68
22 طرح يك اشكال مهم 69
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 84
24 نظريات ماديين ونقد آن 94
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 97
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 97
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 100
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 103
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 104
30 نظريه اول 106
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 108
32 پاسخ به اشكالات 109
33 نظريه دوم ونقد آن 110
34 نظريه سوم ونقد آن 114
35 نظريه چهارم ونقد آن 114
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 119
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 123
38 اشكال 127
39 اشكال ديگر 128
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 133
41 مقدمه 133
42 مفهوم خير وشر 134
43 مفهوم خير وشر 134
44 تحليل فلسفى خير وشر 136
45 راز شرور جهان 139
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 145
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 157
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 161
49 2 - رسالة سر القدر 169
50 ترجمه رساله سر القدر 173
51 مقدمه اول 174
52 مقدمه دوم 174
53 مقدمه سوم 175
54 نتيجه بحث 175
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 181
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 201
57 مقدمه 201
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 202
59 مبادى اراده 211
60 غايت فعل عابث ونائم 212
61 پاسخ به يك اشكال 213
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 216
63 خلاصه بحث فوق 216